سرفصل های درس حقوق تجارت

نام بسته درسی: درس حقوق تجارت

———————————–

فهرست:

🌏 تعریف حقوق تجارت                                                                                                                    

🌏 منابع حقوق تجارت                                                                                                                               

🌏 اعمال تجارتی – تجار                                                                                                                             

🌏 اعمال تجارتی موضوعی                                                                                                                         

🌏 دفاتر تجارتی و نحوۀ تنظیم و نگهداری آنها                                                                                                   

🌏 انواع دفاتر تجارتی                                                                                                                                 

🌏 قرارداد حمل و نقل                                                                                                                              

🌏 اسناد تجارتی                                                                                                                                    

🌏 وجوه افتراق برات ، سفته و چک با سایر اسناد تجارتی                                                                                   

🌏 شرایط ماهوی برات                                                                                                                             

🌏 سفتِه                                                                                                                                               

🌏 چک                                                                                                                                               

🌏 صدور اجرائیه و اقامه دعوی حقوقی و تعقیب جزائی                                                                                       

🌏 شرکت های سهامی عام و خاص                                                                                                              

🌏 ماهیت حقوقی شرکت های سهامی                                                                                                           

🌏 تعریف و  انواع شرکت سهامی                                                                                                                 

🌏 سهام و اوراق قرضه                                                                                                                              

🌏 انواع سهام                                                                                                                                        

🌏 حقوق صاحبان اوراق قرضه                                                                                                                    

🌏 طرز کار شرکت سهامی                                                                                                                         

🌏 اختیارات مدیران و محدودیت آن                                                                                                            

🌏 انحلال و تصفیه شرکت سهامی                                                                                                                

🌏 شرکت با مسئولیّت محدود                                                                                                                    

🌏 تعریف شرکت                                                                                                                                    

🌏 حقوق و تعهدات شرکاء شرکت                                                                                                                

🌏 تشکیل شرکت با مسئولیّت محدود                                                                                                          

🌏 ارگان اداره کننده شرکت با مسئولیّت محدود                                                                                               

🌏 ارگان کنترل کننده شرکت با مسئولیّت محدود                                                                                           

🌏 انحلال و تصفیه شرکت با مسئولیّت محدود                                                                                                 

🌏 شرکت تضامنی                                                                                                                                  

🌏 تعریف شرکت و وضعیت حقوقی شرکاء                                                                                                      

🌏 تأسیس و اداره شرکت تضامنی                                                                                                               

🌏 انحلال شرکت تضامنی                                                                                                                          

🌏 شرکت نسبی                                                                                                                                     

🌏 تعریف و خصوصیات شرکت نسبی                                                                                                           

🌏 تشکیل شرکت مختلط غیر سهامی                                                                                                           

🌏 شرکت مختلط سهامی                                                                                                                         

🌏 تعریف و وضعیت حقوقی شرکای شرکت                                                                                                     

🌏 شرکتهای تعاونی                                                                                                                                

🌏 تعاریف وتشکیل و ثبت شرکت های تعاونی                                                                                                  

🌏 ادغام ، انحلال وتصفیه                                                                                                                          

🌏 مؤسسات غیر تجاری                                                                                                                            

🌏 تعریف وثبت مؤسسات                                                                                                                         

🌏 ورشکستگی                                                                                                                                        

🌏 تعریف و ماهیت حقوقی ورشکستگی                                                                                                         

🌏 انواع ورشکستگی                                                                                                                                 

🌏 اعلام ورشکستگی                                                                                                                                 

🌏 تحقق ورشکستگی                                                                                                                              

🌏 شرایط اغاز رسیدگی                                                                                                                            

🌏 محتوی حکم به موجب قانون تجارت                                                                                                         

🌏 آثار حکم ورشکستگی نسبت به ورشکسته                                                                                                  

🌏 آثار حکم ورشکستگی نسبت به قراردادهای ورشکسته                                                                                   

🌏 تصفیه امور ورشکستگی مطابق قانون تجارت                                                                                                

🌏 نکات کلیدی                                                                                                                                     

🌏 ورشکستگی بعد از تصویب قوانین تجاری                                                                                                    

🌏 اعلام توقف به وسیله طلبکاران                                                                                                                

🌏 شرایط صدور حکم ورشکستگی؟                                                                                                              

🌏 آگهی حکم دادگاه                                                                                                                               

🌏 طرق شکایت از حکم ورشکستگی                                                                                                             

🌏 آثار ورشکستگی نسبت به اموال تاجر (منع مداخله)                                                                                      

🌏 ورشکستگی، یا بعد از صدور حکم ورشکستگی.                                                                                             

🌏 معاملات بعد از صدور حکم ورشکستگی                                                                                                   

🌏 مجازات جزایی ناشی از ورشکستگی به تقصیر و تقلب                                                                                  

🌏 اقدامات برای حفظ حقوق طلبکاران                                                                                                       

🌏 ادامه کار تاجر به موجب قانون تجارت                                                                                                     

🌏 اعلام مطالبات                                                                                                                                  

🌏 تشخیص و قبول مطالبات                                                                                                                    

🌏 شرایط فروش اموال تاجر                                                                                                                      

🌏 طریق طرح دعوای استرداد                                                                                                                  

🌏 قواعد مشترک راجع به موارد ختم ورشکستگی                                                                                           

برای دریافت نسخه کامل این بسته درسی

به شماره 09306406058 پیام دهید.

بخش هایی از بسته درس حقوق تجارت :

تعریف حقوق تجارت

حقوق تجارت شعبه ای از حقوق خصوصی است که  بر برخی از روابط  تجارتی و اقتصادی تجار- بنگاه های تجارتی به وسیلۀ قوانین تجارتی حاکمیت دارد .

در حقوق  تجارت  ایران  مجموعه  قوانین  وجود  دارد که انحصاراً بر تجار و بنگاه های تجارتی  اعمال می شود مانند :  اهلیت  انجام  تجارت ، ثبت نام  تجار  در  دفتر  تجارتی ، نگهداری   دفاتر  تجارتی ،  مقررات  راجع   به  شرکت های تجارتی یا اسناد تجارتی ، ورشکستگی و قراردادهای عملیات تجارتی از قبیل قرارداد راجع به حق کسب یا پیشه – اجارۀ تجارتی – بیع و رهن تجارتی – مقررات راجع به دلایل صلاحیت دادگاه ها .

روابط  تجاری  عبارت  است  از عملیات  حقوقی که تجار بین خود و یا با مشتریان انجام می دهند که اعمال تجارتی نامیده می شود. از آنجائی که ممکن است یکی از اعمال مذکور به طوراتفاقی توسط شخص غیرتاجر انجام شود ، به این  جهت  حقوق  تجارت بدون  در نظر گرفتن شخص عامل ، حاکم بر اعمال شخص اخیر نیز می باشد .

تجارت در زبان عادی فقط عملیات گردش کالا مانند خرید و فروش ، حمل و نقل و غیره را شامل می شود ؛ ولی  از  نظر حقوقی کلمۀ تجارت مفهوم وسیعتری دارد ؛ زیرا صنایع ( یعنی تولید ) را  هم در برمی گیرد و دلیلی هم  نیست که چنین مفهومی مورد قبول واقع نشود، چون تاجر و صنعتگر هر دو هدف واحدی دارند . به عبارت دیگر، هر دو به عوامل مشابه  مانند  سرعت  و امنیت  و بالاخره  به  سادگی  مقررات  تجارتی  نیازمندند ؛  ولی در سنوات اخیر بین تجارت و صنعت وجوه افتراقی قایل شده اند و بدین ترتیب ، مقررات اقتصاد ارشادی و مالیه ، مقررات صنعتی و حقوق کار و همچنین حقوق صنعتی (مالکیت صنعتی ) ، مجزا  از  حقوق  تجارت  محسوب شده است ، با وجود این ، حقوق تجارت نه تنها در تجارت بلکه در امور صنعتی نیز اعمال می گردد.

آشنایی با مالکیت صنعتی

خوب است بدانید که مالکیت صنعتی شعبه ای از حقوق تجارت بوده که حقوق غیرمادی حاصل از علایم مشخص کننده نظیر علایم تجاری یا صنعتی و یا خدماتی ،نام تجارتی، نماد یا نشان و ویژگی های منشاء محصول را بررسی نموده است. مالکیت صنعتی به حقوق بدست آمده از خلاقیت و ابداع از جمله برگه های اختراع، گواهی اشیاء مصرفی و در نهایت به شکل ها و ترسیمات مربوط به رقابت ناروا و سوءاستفاده از حقوق مالکیت صنعتی پرداخته است. در نهایت لازم به ذکر است که مالکیت صنعتی حاوی حقوقی است که با نوآوری ها و اختراعات در زمینه طرح های صنعتی و علایم تجاری و مشخصات جغرافیایی مرتبط می باشد.

آشنایی با مالکیت تجاری

علایم تجاری از دیرباز تا کنون با تولید و عرضه کالاهای مشابه در بازار مورد استعمال قرار گرفته است و قانونگذار نیز آن را به رسمیت شناخته است. برای حفاظت و حمایت از تولید کننده و مصرف کننده بر آن صحه گذاشته است. البته وضع قوانین و مقررات در این عرصه از قدمت زیادی برخوردار نیست. اما قبل از پیدایش قانون،صنعتگران و تجار قانون نانوشته و رعایت اصول انسانی و اخلاقی بکارگیری اسم و علامت تجاری دیگری پرهیز و آن را کاری مزموم و ناپسند تلقی می کردند.

منابع حقوق تجارت

منبع  اصلی  حقوق تجارت  همانند  حقوق  مدنی ، قانون است ؛ ضمناً  باید  قرارداد های بین المللی تجارتی را هم به آن اضافه کرد. از طرفی دیگر،رسم وعادت تجارتی و مقررات شغلی ، دو منبع دیگر حقوق تجارت را تشکیل می دهند و بالاخره ،رویۀ قضائی و دکترین ، نقش تکمیل کنندۀ منابع مذکور را ایفاء می کنند .

اوّل – قانون

قانون ، قاعدۀ عام و مدونی است که از طرف مقام صلاحیت دار و با تشریفات خاصی منتشر می شود . از خصوصیات قانون جنبۀ عام و الزامی بودن و بالاخره ضمانت اجراء داشتن آن است . اصل حاکمیت قانون ، یکی از مهم ترین اصول حقوق اساسی می باشد . حقوق تجارت در مقایسه  با حقوق  مدنی ، مجموعه  مقررات  استثنایی است که تمام  فعالیت های تجار را در بر نمی گیرد ؛ طبق همین اصل در موارد سکوت و ابهام و اجمال قانون تجارت به مقررات حقوق مدنی که جنبۀ عام دارد ، مراجعه می شود .

دوم – رسم و عادت تجارتی و مقررات شغلی

رسوم  تجارتی  عبارت  است از اعمالی که به صورت عادت در شغل و یا در محلی تکرار شود و ممکن است  به طور  عمومی در  سراسر  کشور و حتی  در اغلب نقاط جهان اجرا گردد و یا حاکم بر روابط تجار یک محل و یا صاحبان حرفۀ بخصوص باشد . در بعضی موارد رسوم تجاری به وسیلۀ سازمان های شغلی ، مانند اتاق بازرگانی یا سند یکاها مدون گشته و به عنوان قراردادهای نمونه به متعاملین پیشنهاد می گردد . برای مثال   می توان  به  قراردادهای  بیمۀ  زمینی  و دریایی ، مقررات خاص سند یکاهای حمل و نقل زمینی که اغلب ارزش بین المللی دارند ، اشاره نمود . به چنین قراردادهای  نمونه در حال حاضر رسم حقوقی که جنبۀ نیمه قانونی دارند و یا گاهی عرف تجارتی  اطلاق می شود .

سوم – رویۀ قضائی و عقاید علمای حقوق

تصمیمات  قضائی  همان  نقشی را  که  در حقوق مدنی  دارد ، در حقوق تجارت هم حائز   می باشد ؛ ولی  مقنن  قادر  نیست  کلیۀ  روابط  اجتماعی را  در متون قانونی جمع آوری نماید . بخصوص  اینکه  روابط  مذکور  سیر تحولی  دارند . بنابراین رویۀ  قضائی ، مواد قانونی را تفسیر و تکمیل نموده و حتی برحسب نیاز های اجتماعی آن را متحول  می سازد.

🔵 رشته حقوق عمومی

🔵 رشته حقوق جزا و جرم شناسی

🔵  رشته حقوق بین الملل عمومی

🔵 رشته حقوق خصوصی

🔵 رشته حقوق نفت و گاز

اعمال تجارتی – تجار

 الف – اعمال تجارتی

قبل  از اتقلاب کبیر فرانسه 1789 در کشورهای دارای حقوق نوشته ، تعریف تاجر با توجه به نوع فعالیت اقتصادی و یا ثبت نام در دفتر صنفی ، مشخص می شد وکلیۀ اعمال شخص  تاجر  جهت  رفع نیازهای  تجارتی نامبرده ، تجارتی محسوب می گردید ( مفهوم شخصی) با در نظر گرفتن چنین ضوابطی ، حقوق تجارت  فقط  در مورد قراردادهای بین تجار راجع به مشاغل  تجارتی اعمال می شد ، ولی بعدها این مفهوم شخصی ، جای خود را به مفهوم موضوعی از اعمال تجارتی داد. نظریۀ اخیر در مادّۀ اوّل قانون تجارت ایران و فرانسه منعکس است .

مادّه 1 قانون  تجارت ایران مقرر می دارد : « تاجرکسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قراردهد » .

با در نظر گرفتن موارد فوق شناسائی مفاهیم  اعمال  تجارتی فوائد زیر را  در  بر خواهد داشت :

1 – بدست آوردن ملاکی برای تعریف تاجر و یا شرکت تجارتی

2- تعیین سیستم حقوقی : اگر عملی تجاری محسوب گردد سیستم  حقوقی حاکم بر آن ، مقررات حقوق تجارت خواهد بود که از نظر سرعت ، سادگی وتأمین اموال بدهکار با سیستم حقوق مدنی متفاوت می باشد .

3- تشخیص اهلیت تاجر:با توجه به اهمیت انجام اعمال تجارتی، باید اهلیت شخص تاجر از نظر صغر و حجر و سایر موانع قانونی مورد توجه قرار گیرد .

 4 – دلایل و نحوۀ اقامۀ آن : اقامۀ  دلیل  در امور  تجارتی ، برعکس  حقوق مدنی بسیار ساده و آسان است ؛ زیرا هر گونه دلیل مانند دفاتر تجارتی ، مکاتبات ، فاکتورها ، شهود و امارات در دادگاه پذیرفته می شود ومدارک ارائه شده بجز برخی از اسناد اوراق بهادار که تابع مقررات شکلی خاصی هستند ، تابع تشریفات خاص  نمی باشند ، اما  قراردادهای نمونه ، عموماً تابع تشریفات ساده هستند که به عنوان رسم تجارتی در انعقاد  قراردادها در عمل ،  لازم الرعایه می باشند .

5- انعقاد و اجرای قراردادهای تجارتی : در بعضی از موارد انعقاد و اجرای قراردادهای تجارتی نظیر اخطارعدم پرداخت که موجبات مطالبه منافع مربوط به تأخیر تأدیه را فراهم می سازد ، محدودیت قانونی ندارد و تابع تشریفات ابلاغ رسمی نمی باشد .

6- فرض مسئولیّت تضامنی : برخلاف حقوق مدنی ، در دین تجارتی فرض بر مسئولیّت تضامنی دو یا چند بدهکار در مقابل طلبکاری واحد می باشد .

7 – اجرای مقررات ورشکستگی عادی ، به تقصیر و به تقلب : مقررات  مربوط  به انواع ورشکستگی  برای  شدت  عمل  در اجرای  تعهدات تجارتی است ؛ زیرا  تجارت بر اساس اعتبار استوار بوده و مقررات مذکورجهت حمایت بیشتراز طلبکارمی باشد تا اعتماد مردم را به طرف سرمایه گذاری در واحد های تجارتی جلب کرده و به این طریق جذب سرمایه نماید .

8- مقررات جزائی خاص : دربارۀ شرکت های تجارتی وجرایم مالی وغیره مقنن مجازات های خاصی را پیش بینی نموده است . اعمال تجارتی  را می توان به شرح زیر تقسیم نمود :

🔍 – اعمال تجارتی ذاتی یا حرفه ای : اعمالی است که به وسیلۀ تجار به عنوان حرفه یا شغل تکرار شود .

🔍 – اعمال تجارتی موضوعی : اعمالی  هستند  که  همیشه  تجارتی محسوب می شوند ؛ چه توسط تاجر انجام  گیرند و چه توسط غیر تاجر .

🔍 – اعمال تجارتی تبعی : شامل اعمالی  می باشند که  به وسیلۀ تاجر برای  نیازهای  شغلی خود یا به مناسبت آن انجام می گیرد .

🔍 – مضاربه در اسلام : عقدی است که به موجب آن عامل ( مضارب ) به دستورمالک و  با سرمایۀ او تجارت کرده و حصه مشاع از کل سود را می برد .

اعمال تجارتی موضوعی

  اعمال تجارتی موضوعی یا شکلی اعمالی هستند که خواه به وسیلۀ تاجر و خواه توسط غیر تاجر ، به طور تکراری و یا به طور واحد انجام شود که این اعمال تجارتی محسوب خواهد شد وعبارتند از :

✔️ برات

به موجب این سند تجارتی ، برات دهنده ، برات کش یا محیل ، معمولاً به یکی از بدهکاران خود به نام براتگیریا محال علیه ، دستورمی دهد که مبلغ معینی را درمدت معلوم در وجه دارنده برات یا محال له پرداخت نماید . علاوه بر تاجر ، غیر تاجر هم می تواند  برات کش ، براتگیر ، دارندۀ برات ، ظهرنویس یا ضامن باشد وشخص مزبور تابع  قوانین تجارت و آیین دادرسی مربوط خواهد بود .

✔️ شرکت های تجارتی

بند 4 از مادّۀ 3 ق.ت. کلیۀ معاملات شرکت های تجارتی را به تبع شرکت ، تجارتی دانسته است .از طرفی با عنایت به مفهوم مادّۀ 3 و تصریح مادّۀ 5 همان قانون که مقررمی دارد : « کلیۀ معاملات تجّار ، تجارتی محسوب است مگر اینکه ثابت شود معامله مربوط به امور تجارتی نیست». اگر کلمۀ تجّار را  اعم از شخص حقیقی  یا حقوقی بدانیم ، دراین صورت شرکت ها مانند  اشخاص حقیقی  قادر نخواهند  بود  عملیات غیر بازرگانی یا مدنی انجام دهند . قانون تجارت ایران در مادّۀ 20 ، شرکت های تجارتی را بر7 قسم و به شرح زیر احصاء نموده است :

– شرکت های سهامی –  شرکت تضامنی–  شرکت بامسئولیّت محدود – شرکت  مختلط

غیر سهامی – شرکت مختلط  سهامی–  شرکت  نسبی –  شرکت تعاونی تولید و مصرف

شرکت سهامی عام

 شرکتی است که مؤسسین آن  مکلفند برای تأمین قسمتی از سرمایۀ آن به مردم مراجعه کنند . حداقل  سرمایه  برای  تأسیس  شرکت  سهامی عام  پنچ میلیون ریال بوده و تعداد مؤسسین آن نیز باید حداقل پنچ نفر باشند ( مواد 4 ،5 و 107 ل.ا.ق.ت.) . مراجعه به عامه از طریق پذیره نویسی صورت می گیرد .

شرکت سهامی خاص

شرکتی است که کلیۀ سرمایۀ آن منحصراً  توسط خود مؤسسین تأمین می شود ، حداقل سرمایۀ شرکت سهامی خاص یک میلیون ریال بوده و مؤسسین نیز نباید از سه نفر کمتر باشند ( مواد 3و 4و 5 ل.ا.ق.ت ).مسئولیّت مدنی سهامدار درمقابل قروض و دیون شرکت محدود به مبلغ  اسمی  سهمی  است  که سهامدار در شرکت سهامی سرمایه گذاری کرده است . ( مادّۀ 1 ل.ا.ق.ت).

شرکت تضامنی

شرکت هایی  هستند  که  برای امور تجارتی ، و تحت اسم  مخصوص  بین دو یا چند نفر تشکیل می شوند . شرکاء در مقابل دیون و قروض شرکت مسئولیّت شخصی ، نامحدود و تضامنی دارند . درشرکت تضامنی قید نام یکی از شرکاء به دنبال نام شرکت ضروری می باشد ؛ مثل شرکت تضامنی تقی و شرکاء و این امر به خاطر اهمیت شخصیت شرکاء و جلب اعتماد اشخاص ثالث می باشد ( موارد 116، 117و 124 ق.ت).

شرکت با مسئولیّت محدود

شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای انجام امور تجارتی  تشکیل  می شود . مسئولیّت شریک در مقابل قروض و دیون شرکت به میزان سهم الشرکه ای است که شخص در شرکت سرمایه گذاری کرده است. فرق این شرکت با شرکت های سهامی در این است که در شرکت با مسئولیّت محدود به هیچ وجه سهم الشرکه صادرنمی شود و جز با رضایت عده ای از شرکاء که 4/3 سرمایه  متعلق  به آنها  باشد  قابل  نقل و انتقال  نیست ولی در شرکت های سهامی ، سهام منتشر گردیده ونیز قابل نقل و انتقال می باشد . در شرکت با مسئولیّت محدود در صورت پیش بینی در اساسنامه با فوت ، حجر ، ممنوعیت قانونی یا قضائی یکی از شرکاء شرکت منحل می شود ولی در شرکت های سهامی عام و خاص در چنین شرایطی شرکت به حیات خود ادامه می دهد .

شرکت نسبی

 شرکتی است که برای انجام امور تجارتی، تحت نام مخصوص بین دو یا چند نفر تشکیل می شود و مسئولیّت هر یک از شرکاء  به نسبت آورده یا سرمایه ای است که در شرکت دارد.(مادّۀ 183 ق.ت).

شرکت مختلط غیر سهامی

شرکتی است که برای انجام امور تجارتی ، تحت نام مخصوص بین دو یا چند نفر شریک ضامن و یک  یا  چند نفر شریک با مسئولیّت محدود تشکیل می شود . مسئولیّت شرکای ضامن ، تضامنی ، نامحدود و شخصی است ولی مسئولیّت شرکای با مسئولیّت محدود به میزان سرمایه ای است که هر شریک در شرکت سرمایه گذاری کرده  است . در این  نوع شرکت ، سهم الشرکه  قابل نقل و انتقال نبوده  و شرکت با  فوت  یا حجر  یاممنوعیت قضائی هر یک از شرکاء اصولاً منحل می گردد.

شرکت مختلط سهامی

شرکت های هستند که تحت نام مخصوص بین یک یا چند شریک ضامن و یک یا چند نفرسهامدار  تشکیل  می شوند . مسئولیّت  شریک  یا  شرکای  ضامن تضامنی ، نامحدود و شخصی است ومسئولیّت سهامدار یا سهامداران در این نوع شرکت محدود به مبلغ اسمی سهامی است که هر یک از آنان در شرکت دارند . در این نوع شرکت ها سهام سهامداران قابلیت نقل و انتقال داشته و با فوت یا حجر یا ممنوعیت قانونی سهامدار شرکت منحل نمی شود (مواد 162 و163) .

شرکت تعاونی

این نوع شرکت ها به منظور رفع نیازمندی های مشترک اعضاء تشکیل ومسئولیّت هر یک از سهامداران درمقابل قروض و دیون شرکت محدود به مبلغ اسمی سهم یا سهامی است که سهامدار در شرکت تعاونی دارا  می باشد . درحال حاضر قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران  مصوب  شهریور 1370  بر  فعالیت های  شرکت های تعاونی حاکمیت دارد .

معاملات روی حق کسب یا پیشه و یا تجارت (سرقفلی)

حق کسب یا پیشه ( که بین مردم به حق سرقفلی معروف شده ) عبارت است از مجموعه عوامل منقول مادی مانند اثاثیه ،مواد اولیه ، ابزارآلات ،پول نقد وغیره وعوامل غیر منقول مادی از قبیل حق اختراع ، حقوق  راجع  به  نام و شهرت و علایم تجارتی ، حق تجدید اجاره وبنگاه تجارتی وحقوق راجع به مشتریان دایم وگذری (حق سر قفلی) ، پروانه های تجارتی ، حق مالکیت صنعتی ، حق مالکیت ادبی یا هنری مرتبط با موارد بالا.

اعمال تجارتی تبعی

این دسته از اعمال تجارتی خارج  از قلمرو اعمال تجارتی ذاتی یا موضوعی هستند و با وجودی که جزء اعمال مدنی می باشند ، لکن به علت تبعیت از یک فعالیت تجارتی ، اعمال تجارتی محسوب  شده اند و طبق همین اصل به آنها اعمال تجارتی تبعی اطلاق می شود که ارتباط کامل با مفهوم شخصی حقوق تجارت (مادّۀ 3) پیدا می کند .

بنابراین طبق مادّۀ 3 ق.ت : « کلیۀ  معاملات بین تجار و کسبه و صرافان و بانک ها ، کلیۀ معاملاتی  که تاجر با  غیر  تاجر  برای  حوائج  تجارتی خود می نماید ، کلیۀ معاملاتی که اجزاء یا خدمه یا شاگرد تاجر برای امر تجارتی ارباب خود می نماید  و نیز کلیۀ معاملات شرکت های تجارتی ، جزو اعمال تجارتی محسوب می گردند ».

اعمال تجارتی تبعی باید به وسیلۀ تاجر یا نمایندۀ او جهت رفع نیازمندی های تجارتی تاجر انجام گیرد . اگر  طرف  مقابل غیر تاجر باشد از نظر بار دلیل فرض بر این است که کلیۀ اعمال تبعی  برای رفع  نیاز تجارتی خود تاجر بوده و مدعی خلاف این امر ، ملزم به اقامۀ دلیل خواهد بود .

ب- تجار

اوّل – تعریف تاجر

تاجر  کسی  است  که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد (مادّۀ1 ق.ت) پس اگر  کسی  یکی  از  اعمال  تجارتی  مقرر  در مادّۀ 2ق.ت.ویا اعمال شناخته شده در رویۀ قضائی  را  شغل معمولی خود قرار دهد تاجرمحسوب می شود ؛ لذا ملاحظه می شود که مادّۀ مزبور  از  مفهوم  موضوعی  حقوق  تجارت  پیروی  نموده ، نه از مفهوم شخصی .

دوم – شرایط تاجر بودن

🟩 انجام اعمال تجارتی .

🟩 انجام اعمال مذکور به عنوان حرفه یا شغل .

🟩 داشتن استقلال در تجارت و تقبل سود و زیان .

🟩 کسبۀ جزء و پیشه ور نبودن .

با در نظر گرفتن چنین ضوابطی اشخاص زیر تاجر محسوب نمی شوند :

عاملین تجارتی

عاملین تجارتی که  بر طبق   قرارداد  وکالت  امور  یک  یا  چند  بنگاه  تجارتی  را  انجام می دهند  تاجر محسوب نمی شوند ، اما  اگر عاملین موصوف به حساب خود عمل کنند و یا مانند حق العمل کار یا دلال  با  مشتریان مربوط  فعالیت  تجارتی  نمایند ( عمل واسطه گری ) تاجر خواهند بود .

کسبۀ جزء  –  پیشه ور

بند 1 از مادّۀ 3 ق.ت. معاملات بین تجار و کسبه و صرافان و بانک ها را تجارتی محسوب  داشته  است و از طرف دیگر مادّۀ 16 قانون  تجارت ، کسبۀ جزء را  از ثبت نام در دفتر ثبت تجارتی مستثنی نموده است .¹

از نظر حقوق تجارت پیشه ور کسی  است که معمولاً با حاصل کار دستی خود و به طور مستقل زندگی خود را  تأمین می نماید ؛ مانند کفاش ، خیاط ، نعل بند ، نجّار و غیره .

سوم – شرایط اشتغال به تجارت

 قانونگذار شرایط اشتغال به امور تجارتی را مشروط به شرایطی دانسته و یا در مواردی برای بعضی از اشخاص ممنوع ساخته است . شرایط مذکور عبارتند از :

🔔 أخذ پروانۀ مقرّر برای انجام امور تجارتی .

🔔 داشتن اهلیت برای انجام معامله ؛ برابر مواد 210و211و212 ق.م متعاملین باید بالغ و عاقل و رشید باشند و در صورت فقدان اهلیت ، معامله باطل خواهد بود .

🔔 نداشتن محکومیت جزائی .

🔔عدم اشتغال به بعضی مشاغل خاص از قبیل قضاوت ، سردفتری و …..

لازم به تذکر است که تجارت دربخش دولتی برای کارمندان ممنوع گردیده و ورشکستگی نیز از موانع اشتغال به تجارت می باشد .

1- به  موجب  مادّه  واحده  نظامنامه  جدید  مادّه 19  قانون  تجارت  مصوّب 13/2/1311 که  در تاریخ 9/11/1380  به  تصویب  و در روزنامه  رسمی شماره 16606- 8/12/1380 به شرح زیرمنتشر گردید :

« افراد  حقیقی  زیر که  از مصادیق اشخاص مذکور درمادّه 96 قانون مالیات های مستقیم نباشند با دارا بودن شرایط زیر کسبه جزء محسوب می شوند .

2-کسبه ، پیشه وران ، تولید کنندگان و نظایرآن ها  که میزان فروش سالانه آنان ازمبلغ یکصد میلیون ریال تجاوز نکند .

ارایه  دهندگان  خدمات  در  هر زمینه ای  که مبلغ دریافتی آن ها درقبال خدمات ارایه شده در سال از مبلغ پنچاه میلیون ریال تجاوز نکند . »

برای دریافت نسخه کامل این بسته درسی

به شماره 09306406058 پیام دهید.

برای مشاوره اینجا بزنید