سرفصل های درس زمین شناسی ایران

نام بسته : زمین شناسی ایران

——————————————————————————————————

فهرست 

فصل اول

پوسته ایران زمین

جغرافیای دیرینه ایران

فصل دوم

کوهزاییهای مهم ایران

پالئوزوئیک

مزوزوئیک

سنوزوئیک

مطالعات پالئومغناطیس ایران

فصل سوم

پهنه های ساختاری ایران

زاگرس

زاگرس چین خورده

ایرام مرکزی

سنندج-سیرجان

زون ساختاری البرز

خرده قاره ایران مرکزی

حوضه فلیشی شرق ایران

فرونشست خزر

زون مکران

مدلهای تکتونیکی ایران

مدل مانوئل بربریان

مدل هوپر و همکاران

فصل چهارم

چینه شناسی ایران

زمین های کامبرین

زمین های مزوزوئیک

زمین های پالئوژن

نئوژن و کواترنر

فصل پنجم

گسل های ایران

گسل های زاگرس

گسل های ایران مرکزی

گسل های شرق و جنوب شرق ایران

گسل های البرز غربی و اذربایجان

گسل های البرز

آزمونهای خود سنجی با پاسخ

بخش هایی ازبسته درسی زمین شناسی ایران

فصل اول:

پوسته ایران زمین

در مورد ایران این باور وجود دارد که ایران بخش میانی کوهزاد آلپ هیمالیا است، که از باختر اروپا آغاز و پس از گذر از ترکیه،ایران، افغانستان تا تبت و شاید نزدیکی های برمه و اندونزی ادامه دارد. جایگاه زمین شناختی این کوهها در فصل مشترک دو قاره اوراسیا و گندووانا سبب شده تا در مورد چگونگی پیدایش این نوار چین خورده دو فرض بزرگ ناودیس و زمین ساخت ورقه­ای مطرح باشد.

فرض بزرگ ناودیس

بر اساس این نظریه در جایگاه کنونی کوههای آلپ هیمالیا بزرگ ناودیسی وجود داشته که از اشتقاق ابر قاره پانگه­آ شکل گرفته است. با آغاز پژوهشهای زمین شناسی ثابت شد که این فرض با ویژگیهای زمین شناختی ایران هماهنگی ندارد. از جمله ایرادات وارد به آن می­توان به:

1)سنگهای منسوب به پرکامبرین در ایران با وجود دگرشکلی و دگرگونی آواریهای انباشته شده در حوضه­ های کم عمق­اند.

2)ردیفهای پرکامبرین پسین تا تریاس میانی ایران رسوبات کنار قاره­ای هستند که در محیطهای پلاتفرمی انباشته شده­اند. بنابراین ویژگیهای سنگی این محیطها شباهتی به بزرگ ناودیس ندارد.

3)ردیفهای تریاس بالا ژوراسیک میانی رسوبات زغالدارندکه در حوضه­ های پیش بوم Fore land باتلاقی-مردابی نزدیک به ساحل انباشته شده ­اند.

فرض زمین ساخت ورقه­ای

به باور برخی زمین شناسان در محل کنونی راندگی اصلی زاگرس اقیانوسی به نان تتیس وجود داشته که دو قاره آفریقا- عربستان(گندوانا) و اروپا-آسیا(اوراسیا) از یکدیگر جدا شوند. بر اساس این فرض بخشی از اوراسیا و زاگرس لبه شمال شرقی سپر آفریقا- عربستان هستند. سه دلیل عمده این دیدگاه عبارتند از:

1)تفاوت رخساره های سنگی و زمین ساختی رسوبات دوران دوم و سوم زاگرس با سایر نواحی ایران.

2)وجود سنگهای افیولیتی در امتداد راندگی اصلی زاگرس.

3)وجود نوار آتش­فشانی ارومیه بزمان. تحقیقات جدید نشان می­دهد که این فرض نیز در مورد جایگاه زمین شناسی ایران چندان صحیح نیست زیرا پی سنگ ایران مرکزی و عربستان از نظر نوع سنگها، شرایط پیدایش و زمان سخت شدگی شباهت زیادی دارند. پس از سخت شدگی پی سنگ پرکامبرین از زمان پرکامبرین پسین تا تریاس میانی شرایط حاکم بر محیطهای رسوبی البرز، ایران مرکزی، زاگرس و عربستان همانند بوده است.

در انگاره زمین ساخت ورقه ای کمانهای ماگمایی حاصل فرورانش باید دارای ترکیب شیمیایی کلسیمی- قلیایی باشند درحالیکه کمان ماگمایی ارومیه بزمان بیشتر فعالیتهای ماگمایی از نوع قلیایی است که نشان دهنده کافت قاره ای است. زمان و چگونگی  به هم رسیدن دوباره ورقه­ ها همچنان قابل بحث است. دگرشیبی میان سازند تاربور_به سن ماستریشتین و مجموعه­ های افیولیتی-رادیولاریتی نیریز سبب شده است تا بیشتر زمین شناسان بسته شدن کافت زاگرس را به سن ماستریشتین(کرتاسه پسین )بدانند.ولی پورحسینی(1983) توده های نفوذی الیگوسن-میوسن مناطق نطنز، سرچشمه، جبال البرز، را باروند زاگرس هم روند و به دلیل پایین بودن بنیادین ایزوتوپ استرانسیوم این توده ها را منشاء گرفته از گوشته بالایی میداند و نتیجه میگیرد بسته شدن زمین در زاگرس خیلی بعد از کرتاسه پسین و در زمان نئوژن انجام گرفته است.

پوسته ایران ترکیبی از دو نوع پوسته قاره ای و اقیانوسی میباشد. که پوست قاره ای سهم بیشتری دارد و مواردی مانند بستر دریای عمان و دریای خزر از نوع پوسته اقیانوسی میباشد. از نظر ضخامت نیز براساس نقشه گرانی سنجی موهو پوسته ایران در ناحیه راندگی اصلی زاگرس دارای ضخامت 50 تا 55 کیلومتر میباشد که بیشترین ضخامت موجو در پوسته ایران است و به سمت جنوب غرب این ضخامت به 40 کیلومتر میرسد به همین دلیل به نظر میرسد در زاگرس پوسته از سمت شمالشرق به سمت جنوب غرب نازک میشود.  نازک ترین بخش از پوسته ایران نیز در امتدادسواحل دریای عمان با ضخامت 25 کیلومتر قرار دارد. به سمت دریای خزر نیز ضخامت پوسته در حدود 35 کیلومتر محاسبه شده است.

جغرافیای دیرینه ایران

گرچه پوسته ایران در حال حاضر یکپارچه میباشد ولی شواهد گوناگونی مانند مجموعه های افیولیتی نشان دهنده جدایش های گسترده تا گوشته میباشند. 

آزمون خودسنجی فصل اول

1)بیشترین ضخامت پوسته ایران زمین در کدام منطقه قرار دارد؟

1)البرز          2)زاگرس رورانده              2)زون مکران              4) لوت مرکزی

2)اقیانوس پالئوتتیس در چه زمانی به طور کامل بسته شد؟

1)تریاس پایانی          2)تریاس میانی           3)کربونیفر میانی          4)کرتاسه پایانی

3)کدام عبارت صحیح است؟

1)بیشترین ضخامت پوسته ایران در امتداد دریای عمان وجود دارد

2)رسوبات تریاس بالایی-ژوراسیک میانی ایران نهشته­ هاس ذغال دار می­باشد که در محیطهای دلتابی-مردابی تشکیل شده­اند

پاسخ نامه فصل اول

1)گزینه2 صحیح است

2)گزینه1 صحیح است

3)گزینه3 صحیح است

برای مشاوره اینجا بزنید