سرفصل های درس منطق

در سرفصل های درس منطق میخوانیم :

نام بسته : منطق 

————————————————————————-

فهرست

علم منطق

مبحث الفاظ

راه های استدلال یا اقسام حجت

قیاس

سه تنبیه

دلیل افتراض

اقترانی شرطی

تبدیل منفصله موجبه به متصله

تبدیل منفصله سالبه به متصله

قیاس مرکب از متصله و منفصله

قیاس مرکب از حملیه و متصله

قیاس استثنایی

تقسیم قیاس استثنایی

حکم انفصالی

لواحق قیاس

قیاس های مرکب

اقسام قیاس مرکب

قیاس خلف

قیاس مساوات

استقراء

تمثیل

راه های استدلال یا اقسام حجت

اقسام قیاس به لحاظ ماده و هیات آن

قیاس اقترانی حملی

اقترانی شرطی

قیاس استثنایی

لواحق قیاس

قیاس های مرکب

انحاء استقراء

یقینیات

اولیات

مشاهدات

متواترات

تادیبات صلاحیه

خلقیات

انفعالیات

عادیات

استقرائیات

وهمیات

مسلمات

مقبولات

مشبهات

مخیلات

اقسام قیاس به اعتبار ماده

• فلش کارت

صناعت خطابه

وظایف خطابه و فایده های آن

تعریف این صناعت و بیان معنای خطابه

انواع مربوط به به منافرات انواع مربوط به مشاجرات

امور جزیی

توابع

اقتصاص

• فلش کارت

صناعت شعر

فایده شعر

علت تاثیر شعر در نفوس

قضایای مخیلات و تاثیر آن

رابطه شعر با عقل باطن ( یا ضمیر ناخودآگاه)

• فلش کارت

صناعت مغالطه

موضوع این صناعت و مواد آن

اجزای این صناعت

اجزای مغالطه

مغالطه های لفظی

مصادره بر مطلوب

نشاندن غیر علت به جای علت

اجزای عرضی مغالطه

اغراض مغالطه

اجزای ذاتی مغالطه

صناعت برهان

برهان لمی وانی

برهان لمی مطلق و غیرمطلق

شروط مقدمات برهان

اساس فکری برای تحصیل برهان

صناعت جدل یا آداب مناظره

مقایسه جدل با برهان

مبادی جدل

ادوات( ابزار) این صناعت

مواضع

فایده موضع و وجه تسمیه آن

مواضع اثبات و ابطال

وصایا

آموزش های مشترک میان سائل و مجیب یا آداب مناظره

• فلش کارت

منابع این بسته درسی

 بخش هایی از بسته درسی منطق

علم منطق

المنطق : آلة قانونيّه تعصمُ مُراعاتها الذهن عن الخطأ في الفکر

منطق: مجموعه قواعد کلی است که کاربری آن، ذهن را از خطای در انديشه باز می دارد.

      نکات اين تعريف:

1. منطق ، هويت ابزاری دارد.
2. منطق ، مانند هر دانش ديگری مشتمل بر قوانين کلی است.
3. تنها کاربرد اين قواعد ،‌ ذهن را در مسير درست انديشيدن قرار می دهد.

معرفت منطق و مهارت منطقی :

منطق ،‌معرفت و علم است از آن جهت که توصيف گر واقعيت جريان انديشه است. منطق ، فن و مهارت است از آن جهت که توصيه گر راه درست انديشيدن است. مهارت منطقی بردو رکن استوار است:

1. آموختن معرفت منطق
2. ممارست در بکار بردن قواعد منطق

موضوع منطق:

1. تصورهايی که به تصور جديدی منجر می شوند (معرِّف)
2. تصديق های که به تصديق جديدی منجر می شوند(حجّت)

• گونه های کتاب های منطق از جهت تدوين:

1. منطق دو بخشی، مانند کتاب های النجاة و الاشارات بو علی . شامل : منطق تعريف و منطق استنتاج
2. منطق نه بخشی ، مانند شفای بوعلی ،‌ شامل : مقولات ،  اليسا غوجی ، قضايا، قياس ، برهان ، جدل ، خطابه، ‌مغالطه و شعر.

خلاصه مباحث:

• علم :الف ) علم حضوری ب ) علم حصولی

                             1) ادراکات حقيقی

                                    الف – بديهی يا ضروری (غير مأخوذ ازفکر)

                                                1) تصور

                                                2) تصديق

                                    ب- نظری يا کسبی (مأخوذ از فکر)

                                                1)تصور(مأخوذ از تعريف)

                                                2)تصديق (مأخوذ از استدلال)

                               2 ) ادراکات اعتباری   

• خطای ذهن :

                                       الف) خطای حسی

                                        ب) خطای انديشه

                               1- خطای مادی  

                                         الف) در تعريف

                                         ب) در استدلال

                               2- خطای صوری

                                          الف ) در تعريف

                                        ب) در استدلال

• منطق

                الف) منطق مادی

                             1ـ منطق تعريف

                             2- منطق حجت

                ب) منطق صوری

                            1 – منطق تعريف

                            2- منطق حجت

 مبحث الفاظ

مبانی :

• دانش منطق، جريان انديشه ( تعريف و حجت) است، پس به معانی ذهنی متعلق است.
• زبان ( الفاظ و کلمات ) وسيله انتقال معانی ذهنی است.
• بنابراين ، انسان ، موجودی است برخورداراز :

1. نطق باطنی (انديشه)
2. نطق ظاهری (زبان)

انواع وجود برای يک شیء :

• وجود خارجی : واقعيت بيرون از ذهن
• وجود ذهنی : صورت ذهنی که از حقيقت خارجی بدست آمده است.
• وجود لفظی : الفاظ و کلماتی که نشان دهنده مفهوم ذهنی اند.
• وجود کتبی : علائم و نوشته هايی که حاکی از الفاظ و کلمات اند.
• وجود خارجی (عينی) و وجود ذهنی هردو حقيقی و طبيعی اند. وجود لفظی و وجود کتبی هردو قراردادی و وضعی اند. در منطق بايد به وجود لفظی و کتبی توجه کرد، زيرا لازمه انتقال معانی ذهنی به ديگران هستند.

احکام لفظ :

• احکام خاص : احکامی است که درزبان های مختلف، متفاوت است. مانند، احکام لغوی ‌صرفی و نحوی الفاظ (هرزبانی دستور زبان خاص خود را دارد)
• احکام عام : احکامی است که مربوط به زبان (به طورکلی) است و ارتباط با زبان خاص ندارد. مانند: حقيقت ومجاز ،‌ استعار و کنايه
• در منطق از احکام عام زبان بحث می شود.

دلالت و اقسام آن :

اولين بحث در مباحث الفاظ ، خاصيت حکايتگری الفاظ است.

تعريف دلالت : به رهنمونی ذهن ،‌از علم به امری به وجود امر ديگر، خاصيت حکايتگری يا دلالت گويند.

دلالت : علم به شیء                               علم به شیء ديگر             

    دالّ (دلالت کننده)                           مدلول (دلالت شونده)

مثال : دلالت دود بر آتش         دالّ : دود             مدلول : آتش  

اقسام دلالت:

1- دلالت خفیّ (نهانی): دلالتی است که رهنمونی ذهن در آن ، نهانی است. مانند آنچه دراستنتاج ازآن سخن می گوييم. مثال : دلالت اين عبارت «اگر تو بيايی ، خواهم رفت» بر اينکه « اگر تو نيايی نخواهم رفت»‌

2- دلالت جلیّ‌ (آشکار) : مانند دلالت دود بر آتش يا دلالت لفظ بر کلمه . اقسام دلالت جلی :

دلالت حقيقی : دلالتی است که مبتنی بر تصميم و قرارداد بشر نيست ، ‌شامل:

1.  دلالت عقلی : دلالت متحرک بر وجود محرّک
2. دلالت طبيعی : دلالت پريدگی رنگ بر بيماری

دلالت وضعی : دلالتی است که مبتنی برقرارداد و وضع بشر است. مثال : انواع علائم ونشانه ها مانند علائم رانندگی يا دلالت لفظ بر کلمه .

• ارکان دلالت وضعی :

موضوع (دالّ): علامت و نشانه ای که توسط واضع ، وضع می گردد. مثال: لفظ

موضوع له (مدلول): امری که وضع موضوع برای نشان دادن آن است . مثال: معنای لفظ

واضع: کسی که آن علامت را وضع نموده است. مثال : عرف عام

• اقسام وضع:

1. وضع تعيينی : عبارت از آن است که واضع ، شخص يا اشخاص معين باشند.  مثال : علائم رانندگی
2. وضع تعيّنی : عبارت از آن است که واضع ، گروهی از انسانها به طور نامشخص باشند. مثال : کلمه يا علامتی که به مرور زمان و کاربرد زياد ، بين مردم رايج شود.

مدلول لفظ يکی از موارد ذيل است:

اقسام دلالت لفظی :

1. معنای موضوع له: معنايی که واضع ،‌لفظ را برای آن وضع نموده است.
2. معنای مستعمل فيه : معنايی که لفظ را برای نشان دادن آن به کار می برند.

برای مشاوره اینجا بزنید