سرفصل های درس مهندسی ترافیک

نام بسته درسی: مهندسی ترافیک

—————————-

فهرست:

فصل اول-مقدمه ای برمهندسی ترافیک وبرنامه ریزی حمل ونقل شهری                                                                   

مقدمه                                                                                                                                                     

تعريف مهندسي حمل و نقل                                                                                                                           

تعريف مهندسي ترافيك                                                                                                                               

برنامه‌ريزي حمل ونقل شهري                                                                                                                         

برنامه‌ريزي پيوسته                                                                                                                                     

تهيه اطلاعات مورد نياز                                                                                                                                

مشخص كردن مرزهاي ناحيه مطالعاتي                                                                                                              

فعاليت شهري                                                                                                                                           

شبكه حمل و نقل شهري                                                                                                                               فرآيند پيش‌بيني سفر                                                                                                                                  

توليد سفر                                                                                                                                                

توزيع سفر                                                                                                                                                 

تفكيك سفر (انتخاب طريقه‌ي حمل)                                                                                                               

تخصيص سفر                                                                                                                                             

فصل دوم-مطالعه جریان ترافیک                                                                                                                 

مقدمه                                                                                                                                                    

كميت‌هاي اصلي جريان ترافيك                                                                                                                     

ماهيت جريان ترافيك                                                                                                                                

راه‌هاي شناخت جريان ترافيك                                                                                                                      

بخش‌هاي جريان ترافيك                                                                                                                            

الگوي تردد ناگسسته                                                                                                                                  

فصل سوم-چراغ های راهنمایی                                                                                                                  

مقدمه                                                                                                                                                   

انواع چراغ‌هاي راهنمايي                                                                                                                              

معيارهاي نصب چراغ‌هاي راهنمايي در تقاطع‌ها                                                                                                 

مشخصه‌هاي اساسي چراغ‌هاي راهنمايي                                                                                                           

فازبندي چراغ‌هاي راهنمايي                                                                                                                        

اصلاحات مربوط به چراغ‌هاي راهنمايي                                                                                                            

زمان سبز مؤثر                                                                                                                                         

كل زمان تلف شده در هر چرخه                                                                                                                   

زمان زرد                                                                                                                                               

تردد اشباع                                                                                                                                              

تردد عادي و سنگيني ترافيك                                                                                                                      

تحليل تأخير درتقاطع‌هاي با چراغ راهنمايي                                                                                                      

محاسبه تأخير در تقاطع‌ها                                                                                                                          

فصل چهارم-ظرفیت راه ها                                                                                                                         

تعريف ظرفيت                                                                                                                                          

سطح سرويس                                                                                                                                         

ظرفيت آزاد راه‌ها                                                                                                                                      

ظرفيت قسمت اصلي آزاد راه‌ها                                                                                                                     

ظرفيت بزرگراه‌ها                                                                                                                                       

مقاطع تغيير خط                                                                                                                                     

روش تحليل مقاطع متغير خط                                                                                                                     

فصل پنجم-پارکینگ                                                                                                                                

مقدمه                                                                                                                                                   

ضرورت ایجاد پارکینگ                                                                                                                               

اهداف مطالعه‌ی پارکینگ                                                                                                                           

مطالعه‌ی پارکینگ                                                                                                                                     

تجزیه و تحلیل جزئیات                                                                                                                              

زاویه‌ی پارک                                                                                                                                           

طراحی پارکینگ                                                                                                                                       

انواع پارکینگ                                                                                                                                         

فصل ششم-مدیریت ترافیک شهری                                                                                                              

اهداف مدیریت ترافیک                                                                                                                              

نقش مدیریت ترافیک در توسعه‌ی طرح                                                                                                          

روش‌های مدیریت ترافیک                                                                                                                           

ساخت پیاده‌رو                                                                                                                                         

آرام‌سازی ترافیک                                                                                                                                   

يك طرفه كردن خيابان‌ها                                                                                                                          

ايجاد خطوط ويژه‌ي اتوبوس                                                                                                                      

فصل هفتم-مطالعه ی تصادفات وایمنی                                                                                                        

مقدمه                                                                                                                                                 

جمع‌آوري اطلاعات درباره‌ي تصادفات                                                                                                            

گزارش تصادفات                                                                                                                                    

انواع آمار تصادفات                                                                                                                                  

طريقه‌ي بايگاني اطلاعات                                                                                                                           

تعيين مناطق پر تصادف                                                                                                                           

بهبود ایمنی راه                                                                                                                                       

بخشی از بسته درسی مهندسی ترافیک :

مقدمه

نياز به حمل و نقل، به تاريخ تمدن بر مي‌گردد. اولين يا ابتدايي‌ترين تسهيلات حمل ونقل، گذرگاه‌هايي بودند كه از طريق باز كردن مسير، در جنگل‌ها ساخته شدند.  نيز براي عبور حيوانات اهلي راه‌ها عريض‌تر و بهتر گرديدند. با اختراع چرخ و استفاده از آن، راه‌سازي پيشرفت كرد. اكثر راه‌هاي اوليه به واسطه‌ي رومي‌ها ساخته شد. تا قرن 17 و 18 روش‌هاي راه‌سازي روميان در بسياري از كشورها و به ويژه اروپا، قرار مي‌گرفت. اولين اصول راه‌سازي مدرن به وسيله‌ي Tri Saguet و Telford Macadam توسعه يافت. اين افراد روش‌هاي سنتي راه را بهبود بخشيدند.

در سال 1885 م.، با اختراع موتور درون سوز بنزيني به وسيله‌ي Daimler و Benz چهره كلي حمل و نقل دگرگون گرديد. در سال‌هاي 1930 تا 1940، طرح هندسي و راه‌سازي راه اهميت ويژه‌اي يافت و تحقيقات زيادي در اين زمينه صورت گرفت و مهندسي راه به عنوان يكي از موارد درسي در دانشگاه ها مطرح گرديد.

با رشد سريع شهرها و ترافيك در جاده‌ها و همچنين افزايش سرعت، مسئله تراكم و تصادفات مطرح گرديد. بدين ترتيب مسائل ترافيك جاده‌ها، با همه پيچيدگي‌ها با آن مورد توجه واقع شدند. اين مسائل شامل ارتباط داخلي طبيعت شهر و قوانين فيزيكي زمان، فاصله و حركت مي‌گرديدند. بنابراين موضوع جديد مهندسي ترافيك به وجود آمد، كه بر مطالعه و اصلاح عملكرد ترافيك در شبكه جاده‌ها تقاطع‌ها و پايانه‌ها تأكيد دارد.

در سال 1850 چهار شهر با جمعيت بيش از يك ميليون نفر در جهان وجود داشت. در سال 1950، در حدود صد شهر با اين جمعيت وجود داشته، ولي با نهايت تعجب در سال 2000 اين تعداد به بيش از هزار شهر رسيد. بدين ترتيب در دهه‌هاي اخير، مهندسي ترافيك و به خصوص مهندسي ترافيك شهري، اهميت ويژه‌اي يافت.

تعريف مهندسي حمل و نقل

در فرهنگ لغت، حمل و نقل (ترابري) به معني يك عمل، فرآيند يا به عنوان نمونه‌اي از حمل و نقل شدن يا حمل و نقل كردن، تعريف شده است. مهندسي، در واقع كاربرد علوم و رياضيات، با توجه به خواص مواد و منابع انرژي موجود در طبيعت، سازه‌ها، ماشين‌ها و فرآورده‌ها، فرآيندها و به طور كلي تمامي سيستم‌هاي مفيد، براي نوع بشر است. بنابراين مهندسي حمل ونقل را مي‌توان به عنوان كاربرد علوم ورياضيات با توجه به خواص مواد و انرژي، در انتقال افراد و كالاها، به طريق مفيد و مؤثر، براي بشر تعريف كرد. اين تعريف ساده و مختصر، تنها ميزان اطلاعات كمي را درباره مهندسي حمل ونقل و مسائل مرتبط با آن، به دست مي‌دهد. در واقع، مهندسي حمل ونقل را مي‌توان همچون عمارتي عظيم و تاريخي دانست كه حجره‌هاي بسيار دارد، و راه‌هاي ارتباطي آن نيز بسيار زياد است.

مهندسي راه، ترافيك، راه‌آهن، بندر، فرودگاه،       پل و تونل، همه و همه، زير شاخه‌هاي مهندسي حمل ونقل را هستند. در تمامي اين رشته‌ها، در واقع هدف كلي، كار حمل ونقل و بهينه‌سازي آن است. همچنين مسئولان طراحي كانال‌ها، درياچه‌ها، خطوط لوله و حتي مهندسان دريايي و آرشتيكت هاي نيروي دريايي، كه مأمور طراحي كشتي‌ها هستند، و نيز بعضي مهندسان مكانيك، مانند طراحان موتورهاي وسايط نقليه، واگن‌ها و لوكوموتيوهاي راه‌آهن، به عنوان جزيي از مجموعه مهندسي حمل و نقل محسوب مي‌شوند.

همه اين مهندسان در يك مشخصه اوليه، سهيم هستند و آن سيستم فيزيكي حمل و نقل، به عنوان مؤلفه اساسي كار آنها است. بنا به گفته پروفسور مورلاك، كه از صاحب‌نظران رشته حمل ونقل است، حتي آنهايي كه براي ايجاد ارتباطات بين سيارات و سفرهاي فضايي در تلاش هستند، نيز به عنوان بخشي از مهندسان حمل و نقل تلقي مي‌گردند.

تعريف مهندسي ترافيك

مهندسي ترافيك، بخشي از مهندسي حمل و نقل است كه درباره‌ي برنامه‌ريزي، طراحي و عمليات ترافيكي راه‌ها و شبكه ارتباطي آنها، گفتگو مي‌كند. طبق تعريف پروفسور W.R. Blunden‌، مهندسي ترافيك علم اندازه‌گيري آمد و شد و سفر، مطالعه‌ي قوانين اساسي مربوط به جريان ترافيك و توليد ترافيك و كاربرد اين معلومات به صورت علمي و تخصصي، براي برنامه‌ريزي، طراحي و عملكرد مناسب سيستم ترافيك به منظور ايجاد حركات مؤثر ايمن‌ براي جابه‌جايي افراد و كالاهاست.

بنابراين مهندسي ترافيك شامل كليه اجزايي است كه به نحوي با جريان ترافيك و توليد آن در ارتباط هستند. استفاده‌كنندگان از راه وسايط نقليه، مشخصات جريان ترافيك، ظرفيت جاده ها، حمل ونقل عمومي، پاركينگ‌ها، تابلوها، علايم و چراغ‌هاي راهنمايي، پايانه‌ها، تصادفات و ايمني، كاربري اراضي، همه و همه، زيربخش‌هايي از مهندسي ترافيك هستند. از طرف ديگر، تأثير ترافيك بر محيط زيست با توجه به رشد سريع ترافيك در شهرها، از موارد مهم در مهندسي ترافيك است. مديريت و كنترل نيز در مهندسي ترافيك اهميت ويژه‌اي دارد.

وضع قوانين و مقررات ترافيكي، آيين‌نامه‌ها و صدور مجوزها و حتي تأمين روشنايي خيابان‌ها و تابلوها اگرچه جزو وظايف اصلي مهندسان ترافيك محسوب نمي‌شوند، اما با توجه به ارتباط اين مسائل به طراحي ترافيكي راه‌ها، به طريقي به مهندسي ترافيك مربوط هستند و بايد از نظرها و توصيه‌هاي مهندسان ترافيك، درباره‌ي آنها بهره‌برداري گردد.

برنامه‌ريزي حمل ونقل شهري

بشر، براي رفع نيازهاي آينده خود، برنامه‌ريزي مي‌كند. برنامه‌ريزي شهري و منطقه‌اي، شامل تعيين زمان و مكان اجراي تسهيلات مختلف حمل ونقل است. با وجود اين، تعيين زمان و مكان اجراي تسهيلات، به عنوان برنامه‌ريزي تلقي نمي‌گردد و يك فرآيند محسوب مي‌شود. در واقع برنامه‌ريزي حمل ونقل، قسمتي از اين فرآيند است. حمل و نقل انسان‌ها و وسايل نقليه، يك فعاليت واسطه‌اي است كه به طور متوالي به پتانسيل كاربري اراضي و توانايي انتقال ترافيك بر حسب سيستم‌هاي مختلف حمل و نقل بستگي دارد.

مهندسان و برنامه‌ريزان، برنامه‌هايي را براي هدايت سيستم‌هاي حمل و نقل شهري يا كشوري وهمچنين نظارت و كنترل بر آنها طرح‌ريزي مي‌كنند. برنامه‌ريزي حمل ونقل شهري، فرآيندي است كه منجر به تصميم‌گيري در مورد برنامه‌ها و سياست‌هاي حمل و نقل مي‌گردد. هدف اين فرآيند، تهيه اطلاعات لازم، براي تصميم‌گيري در اين مورد است كه سيستم حمل ونقل چه موقع و در كجا بايد بهبود يابد. در اين رابطه رشد سفرها و الگوهاي توسعه اراضي، از موضوع‌هاي بسيار مهم هستند.

برنامه‌ريزي پيوسته

مراحل برنامه‌ريزي پيوسته، به كنترل تغييراتي مي‌پردازد كه اصلاح آنها در برنامه‌هاي سيستم حمل و نقل شهري، الزامي است. اين اصلاحات، شامل اطلاعات به روز شده‌اي هستند كه پايه‌ي اين برنامه‌ريزي محسوب مي‌شوند. روش‌هاي به روز شده در برنامه‌ريزي حمل ونقل شامل روش هاي مربوط به پيش‌بيني سفر وگزارش فعاليت‌ها و يافته‌هاي تازه است. مطالعات حمل ونقل در مناطق با جمعيت بيش از 000/50 نفر انجام مي‌گيرد. براي اين منظور، برنامه‌ريزان، فهرستي از عوامل مؤثر در سفرهاي شهري تهيه مي‌كنند اين اطلاعات شامل موارد زير است:

آمار جمعيت

1. كاربري اراضي
2. فعاليت‌هاي اقتصادي
3. سيستم‌هاي حمل و نقل شهري
4. آمار سفرها
5. قوانين و مقررات حاكم بر سيستم حمل ونقل شهري
6. منابع مالي
7. ارزش‌هاي قابل قبول جامعه

برنامه‌ريزي پيوسته، اطلاعات پايه‌اي موجود را كنترل و در صورت نياز، به روز مي‌كند. اين كار با استفاده از عواملي مانند آمارگيري و يا بررسي نمونه‌هاي كوچك آماري انجام مي‌شود. بررسي كامل و در مقياس بزرگ، با توجه به هزينه‌هاي بالاي آن، معمولاً‌ امكان‌پذير نيست. همچنين كنترل تغييرات، بسيار مهم است. براي مثال، طرح اتصال يك مركز تجاري يا ورزشگاه، در يك شهر يا نزديك شهر، الگوي ترافيك و در نتيجه برنامه‌ي حمل و نقل را تحت تأثير قرار مي‌دهد. در فرآيند پيوسته، سيستم حمل ونقل و برنامه اجرايي آن تكميل مي‌گردد.

با مطالعه‌ي دقيق جزييات مربوط به الگوي سفر افراد موارد زير پيش‌بيني مي‌شود:

1. تعداد سفرهاي توليد شده توسط افراد
2. مقصد افراد
3. نوع سيستم حمل و نقل و مسير حركت آن‌ها

اين موارد پايه‌ي پيش‌بيني تقاضاي سفر هستند. در صورت لزوم در فرآيند پيوسته، مصاحبه و ارزيابي مجدد انجام مي‌شود. فرآيند پيوسته، برنامه‌هاي سيستم حمل ونقل شهري با نيازهاي متغير فضاي سيستم حمل ونقل، را نشان مي‌دهد. پيچيدگي مراحل فرآيند پيوسته با وسعت شهر و پيچيدگي سيستم حمل و نقل آن، ارتباط مستقيم دارد.

 تهيه اطلاعات مورد نياز

قبل از اجراي فرآيند پيش‌بيني، جمع‌آوري مجموعه‌اي از اطلاعات، بسيار مهم است. اين اطلاعات، شامل موارد كلي، مانند تعيين ناحيه‌هاي در نظر گرفته شده براي اجراي پيش‌بيني‌هاي لازم، و موارد خاص مانند اطلاعات مربوط به جزييات خيابان‌ها و مسير اتوبوس‌هاست. براي تعيين روش و مراحل پيش‌بيني سفر، داشتن اطلاعات خاصي، الزامي است. بدين منظور اطلاعات مورد نياز به 4 بخش زير تقسيم مي‌شود:

1. ناحيه‌ي مورد مطالعه
2. فعاليت‌هاي شهري
3. سيستم حمل و نقل شهري
4. آمار سفرها

يك برنامه‌ريز، با داشتن آمار اين 4 بخش، ابزار مورد نياز، براي شروع پيش‌بيني نيازهاي سفر را در اختيار دارد.

مشخص كردن مرزهاي ناحيه مطالعاتي

بديهي است كه قبل از پيش‌بيني سفر در يك ناحيه شهري، طراح بايد ناحيه مورد مطالعه را با دقت تعيين كند. معمولا ناحيه مورد مطالعه، شامل تمام اراضي توسعه يافته و اراضي‌اي است كه طي 20 و 30 سال آينده، توسعه مي‌يابند. مرز ناحيه‌ي مورد مطالعه با خطوط نشانه، مشخص مي‌شد. محل خطوط نشانه با در نظرگرفتن ميزان جمعيت و رشد آن در آينده، محدوديت‌هاي سياسي، وجود اماكن آمارگيري و مرزهاي طبيعي تعيين مي‌گردد.

براي برقراري ارتباط بين فعاليت‌هاي مختلف، سفرها و حمل ونقل در مكان‌هاي مورد مطالعه، برنامه‌ريز، ناحيه مورد مطالعه را به واحدهاي جزيي‌تر تجزيه مي‌كند. واحدهاي جزيي‌تر، حمل و نقل حوزه‌‌ها را تشكيل مي‌دهند. وسعت حوزه‌ها با توجه به مسائلي مثل تراكم يا نحوه‌ي فعاليت نواحي، متفاوت است. در مراكز فعاليت‌هاي تجاري،‌ حوزه‌ها به كوچكي يك بلوك هستند و در قسمت‌هاي توسعه نيافته، وسعت حوزه‌ها در حدود 4/0 كيلومتر مربع و يا بيشتر است. يك منطقه، با جمعيت 1 ميليون نفر به 600 تا 800 حوزه و يك منطقه، با جمعيت 20000 نفر به 150 تا 200 حوزه تقسيم مي‌شود. انتخاب حوزه‌ها به نحوي است كه در هر حوزه، فعاليت‌هاي مشابهي صورت مي‌گيرد مثلا مناطق كاملاً مسكوني، تجاري و صنعتي انتخاب مي‌شوند. حوزه‌ها بايد داراي مرزهاي مشخص و همراه با يك يا چند محل سرشماري باشند. يك پارامتر مهم، در تعيين حوزه‌ها، سازگاري آنها با شبكه‌ي حمل و نقل شهري است. از تركيب چند حوزه مجاور هم يك بخش تشكيل مي‌شود.

بخش‌ها مي‌توانند شامل 5 تا 10 حوزه باشند، يك شهر با جمعيت 1 ميليون نفر مي‌تواند از 100 بخش تشكيل شود. بخش‌ها اغلب از مسيرهاي مورد استفاده در سفرها، محدوديت‌هاي سياسي و مرزهاي طبيعي مثل رودخانه‌ها پيروي مي‌كنند. معمولاً نواحي پايين شهر، به عنوان يك بخش، معرفي مي‌شوند. گروهي از بخش‌ها كه از مركز فعاليت‌هاي تجاري، منشعب مي‌شوند، «قطاع» را تشكيل مي‌دهند و از اجتماع بخش‌هايي كه محيط دايره را تشكيل مي‌دهند، «حلقه» تشكيل مي‌شود. تقسيم نواحي به حوزه‌ها، بخش‌ها، قطاع‌ها وحلقه‌ها در سازماندهي اطلاعات تفسير نتايج به برنامه ريز كمك مي‌كند.

فعاليت شهري

پس از تقسيم ناحيه مورد مطالعه به واحدهاي كوچك (حوزه‌ها، بخش‌ها و …) اطلاعاتي درباره فعاليت‌هاي اين نواحي جمع‌آوري مي‌شود. از آنجايي كه تنها اطلاعات مربوط به كاليبراسيون و فرايند پيش‌بيني، به جمع‌آوري نياز دارد، از اين رو در اين مرحله، آگاهي از جريان پيش‌بيني كافي است. همچنين جمع‌آوري اطلاعات غيرقابل استفاده لزومي ندارد. پيش‌بيني فعاليت‌هاي شهري، منبع اطلاعات فعاليت‌هايي است كه سفرهاي داخل يك ناحيه‌ي شهري را تحت تأثير قرار مي‌دهند. اين پيش‌بيني‌ها، در يك حوزه مبنا انجام مي‌شود. با استفاده از نتيجه‌ي تحليل‌ها و فعاليت‌هاي كنوني در حوزه‌ها، برنامه‌ريز پيش‌بيني‌هايي را براي آينده انجام مي‌دهد.

 شبكه حمل و نقل شهري

شبكه حمل ونقل شهري، شامل مسيرهايي است كه سيستم‌هاي حمل و نقل عمومي و خصوصي، از آن عبور مي‌كنند. شبكه حمل ونقل شهري، تمام جاده‌هاي با اهميت را شامل مي‌شود. ولي تمام خيابان‌هاي محلي و خيابان‌هاي جمع‌آوري كننده را در ناحيه دربر نمي‌گيرد. در توصيف شبكه، به تحليل سفر اتومبيل‌ها، كاميون‌ها و سفرهاي عبوري پرداخته مي‌شود. همچنين مشخص كردن شبكه، شامل هندسه شبكه حمل ونقل است. هندسه شبكه، شامل تمام تقاطع‌هاي مهم و جاده‌هاي بين آنها است. تقاطع‌ها با گره‌ها مشخص مي‌شوند، يعني با شماره‌گذاري گره‌ها بين آنها كه در واقع بيانگر جاده‌هايي هستند،‌ شناخته مي‌شوند. اين خطوط پيوند ناميده مي‌شوند براي مشخص كردن شبكه، مركز حوزه‌ها تعيين مي‌گردد. مركز حوزه‌ها با خطوط فرضي، موسوم به متصل كننده‌هاي مركزي، به هم مرتبط مي‌شوند. سفرهاي ورودي يك شبكه به نقاط مركزي وارد مي‌شود. نقشه‌هاي شبكه‌هاي حمل ونقل و حمل و نقل عمومي، براي يك شهر كوچك در شكل 1-1، نشان داده شده است.

شکل1-1-شبکه های حمل ونقل یک شهرکوچک

فرآيند پيش‌بيني سفر

معمولا با پيش‌بيني سفر، ميزان سفرهاي سيستم حمل و نقل تعيين مي‌شود. تقاضاي سيستم حمل ونقل با جداسازي فعاليت‌هاي شهري، مشخص مي‌شود براي پيش‌بيني تقاضاي سفر از روش‌هاي مختلفي استفاده مي‌گردد. يكي از كامل‌ترين روش‌ها، فرآيند چهار مرحله‌اي تكميلي است. اين فرآيند، در 30 سال گذشته با هدف پيش‌بيني‌هاي سفرهاي شهري توسعه يافت. در مراحل فرآيند برنامة‌ريزي، اين بحث بر روي ابزارهاي برنامه‌ريزي، براي اجراي بلندمدت برنامه حمل و نقل و به عنوان اصلاح و به روز كردن در فرآيند پيوسته، مورد توجه قرار مي‌گيرد.

چهار فاز اساسي فرآيند پيش‌بيني تقاضاي سفر عبارتند از:

1. توليد سفر: تعداد سفرهاي توليدي را پيش‌بيني مي‌كند.
2. توزيع سفر: مقصد سفرها را تعيين مي‌كند.
3. تفكيك سفر: چگونگي تقسيم سفر بين طريقه‌هاي حمل ونقل موجود را پيش‌بيني مي‌كند.
4. تخصيص سفر: مسير سفرها، ترافيك سيستم راه و وضعيت رانندگان را در سيستم حمل و نقل پيش‌بيني مي‌كند.

فرآيند چهار مرحله‌اي سفر، در شكل 1-2، نشان داده شده است. پيش‌بيني فعاليت‌هاي شهري، درباره موقعيت و افزايش فعاليت‌هاي ناحيه شهري، در آينده، اطلاعات مي‌دهد و همچنين اطلاعات اوليه توليد سفر را فراهم مي‌كند. شبكه حمل ونقل، اطلاعات لازم را براي سيستم حمل و نقل فراهم مي‌كند و نيز چهار فاز تقاضاي سفر را پيش‌بيني مي‌كند. مسيرهاي بازخورد نشان‌ داده شده، فرضيه‌هاي اوليه سفر را كنترل و در صورت لزوم آنها را تكميل مي‌كند.

شکل1-2-چهارمدل پایه ای در برنامه ریزی حمل ونقل

توليد سفر

در فرآيند توليد سفر، به اندازه‌گيري فعاليت‌هاي شهري كه با تعداد سفرها ارتباط دارند، پرداخته مي‌شود. به عنوان مثال، تعداد سفرهاي توليد شده يك مركز تجاري، با تعداد سفرهاي توليد شده يك مجتمع صنعتي، با همان حجم متفاوت است. در توليد سفر، برنامه‌ريز، روابط بين فعاليت‌هاي شهري و سفر را تعيين مي‌كند.

فهرست اطلاعات ابتدايي، ورودي‌هاي مورد نياز را براي تحليل توليد سفر، در اختيار برنامه‌ريز قرار مي دهد. بررسي مسافران، در ناحيه‌ي مورد مطالعه، تعداد و انواع سفرهاي توليد شده، را نشان مي‌دهد. با توجه به موضوع كاربري اراضي، تحليل‌گر مي‌تواند تعداد سفرهاي توليد شده در آينده را كه شامل پيش‌بيني‌هاي در مورد جمعيت و ساير فعاليت‌هاي شهري است، برآورد كند.

همانطور كه در قسمت‌هاي قبل اشاره شد، ناحيه مورد مطالعه، به حوزه‌هايي براي تحليل تقسيم مي‌شود: پس از تحليل توليد سفر، برنامه‌ريز سفرهاي توليد شده و جذب شده را در هر منطقه شناسايي مي‌كند. در مجموع، برنامه‌ريز، مقصد و مبداي سفرها را به صورت‌هاي مختلفي مي‌شناسد، مثل سفرهاي كاري خانه مبنا، سفرهاي خانه مبنا به مراكز خريد و سفرهاي خانه مبنا به مدارس و سفرهاي غيرخانه مبنا اين نوع طبقه‌بندي لازم است زيرا منظور سفر، رفتار توليدكنندگان سفر را تحت تأثير قررا مي‌دهد. به عنوان مثال، سفرهاي مدرسه و كار، نسبتاً منظم است و سفرهاي به مراكز خريد و تفريح، از نظم كمتري برخوردارند. از دو روش اساسي، براي آناليز توليد سفر، استفاده مي‌شود. يكي از روش‌ها رگرسيون خطي و ديگري روش زمره‌اي نام دارد.

توزيع سفر

پس از تعيين توليد سفر، تعداد سفرهاي توليد شده و ميزان جذب آنها در هر حوزه، تعيين مي‌شود. اكنون، مي‌خواهيم بدانيم كه سفرهاي جذب شده، در حوزه 1، از كجا مي‌آيند و به كجا مي‌روند. و حجم سفرهاي هر حوزه چقدر است. روش توزيع سفر مشخص مي‌كند كه سفرهاي توليد شده در هر حوزه به كجا مي‌روند و چگونه در بين حوزه‌هاي ديگر ناحيه مورد مطالعه، تقسيم مي‌شوند. خروجي به صورت جدولي، جريان سفر بين هر دو حوزه را نشان مي‌دهد. براي مثال، يك شهر فرضي را با 5 حوزه، براي بررسي در نظر بگيريد كه در آن حوزه 1، 200 سفر توليد مي‌كند و حوزه‌هاي 1 و 2 و 3 و 4 و 5 به ترتيب 300 و 600 و 200 و 800 و 100 سفر جذب مي‌كنند. تعيين مقصد سفرها، با مقايسه رابطه بين دسترسي و عدم جذب بين حوزه‌هاي ناحيه توزيع سفر، انجام مي‌شود. چند روش براي‌ آناليز توزيع سفر وجود دارد، كه شامل روش فراتر، مدل فرصت مياني و مدل جاذبه هستند.

تفكيك سفر (انتخاب طريقه‌ي حمل)

در اين مرحله از فرآيند پيش‌بيني تقاضاي سفر، نحوه تصميم‌گيري مردم در مورد انتخاب طريقه سفر، مانند انتخاب اتوبوس، مترو، سواري و غيره، تجزيه و تحليل مي‌شود. در فلوچارت فرآيند پيش‌بيني تقاضاي سفر، انتخاب طريقه حمل پس از توزيع سفر، بررسي مي‌شود. تجزيه و تحليل تفكيك سفر، مي‌تواند در تمام مراحل پيش‌بيني تقاضاي سفر، مانند مرحله توليد سفر انجام شود. البته بهتر است كه پس از مرحله توزيع سفر، انتخاب طريقه‌ي حمل، صورت گيرد، زيرا در اين مرحله اطلاعات درباره مقصد سفرها، به ما كمك مي‌كند، تا با استفاده از رابطه‌ي بين طريقه‌هاي مختلف حمل، خدمات سيستم حمل و نقل توسط استفاده‌كنندگان مقايسه شود. قبل از پيش‌بيني چگونگي توزيع سفرها بين طريقه‌هاي مختلف سيستم حمل و نقل موجود، بايد عوامل تأثيرگذار در نحوه انتخاب مردم را مورد تجزيه و تحليل قرار دهيم.

سه دسته از عوامل تأثيرگذار در نحوه انتخاب طريقه‌ي حمل عبارتند از:

1. ويژگي‌هاي سفركننده مثل درآمد خانواده، تعداد اتومبيل‌هاي شخصي، تعداد افراد خانواده و تراكم مناطق مسكوني
2. ويژگي‌هاي سفر مثل مسافت سفر، زمان انجام سفر.
3. ويژگي‌هاي سيستم حمل و نقل مثل زمان سفر و زمان‌هاي اضافي.

برنامه‌ريزان، به سه عامل بالا به عنوان عوامل تأثيرگذار بر انتخاب طرق مختلف از سوي سفركننده، توجه مي‌كنند. پس از كشف اين روابط، برنامه‌ريز، به پيش‌بيني درباره انتخاب طريقه‌ي حمل توسط افراد در آينده مي‌پردازد.

برای مشاوره اینجا بزنید