سرفصل های درس ژئومورفولوژی 1

نام بسته درسی : درس ژئومورفولوژی 1

—————————————————-

فهرست:

ساختمان اولیه کانی ها

عوامل مؤثر در تخریب و تجزیه کانی ها

عوامل مؤثر در تخریب سنگها

مکانیسم تخریب کانی ها و سنگ ها

تقسیم بندی مواد بر اساس انحلال پذیری

وضعیت هوازدگی در اقالیم کره زمین

رابطه بین هوازدگی و بارش با دما

سنگ های رسوبی و ویژگی ساختمانی آنها

لایه های رسوبی

طبقه بندی سنگ های رسوبی در ژئوموفولوژی

رس ها

ساختمان رس

ویژگی رس ها

شاخص فیزیکی رس ها

تعیین حدود فیزیکی رس ها

شناسایی رس ها

اهمیت شناسایی رس ها

انواع مارن ها

سازندهای رس و مارن در ایران

 ویژگی های سازند فارس

عوامل مؤثر در تخریب سازندهای رس و مارن

سنگهای رسوبی دانه ای

انواع کنلگومرا

اهمیت کنلگومراها

انواع ماسه سنگ ها

تخریب بر روی ماسه سنگ ها و کنگلومراها

سنگهای همگن رسوبی (آهکی) یا کربناته

مکانیسم تشکیل و رشته شدن آهک

تقسیم بندی سنگهای آهکی از نظر نوع و اشکال ناهمواری

سنگ های توده ای

سنگ های آهکی غیر کربنیک

سنگهای آهکی کارستی (ضخیم و خالص)

کارست

عوامل مؤثر در ایجاد ناهمواری های کارستی

سنگهای دارای قابلیت انحلال

دره های آهکی

اهمیت دولین در ایران

انواع رسوبات غارها

چشمه های کارستی

اهمیت شناسایی کارستها

ناهمواریهای کارستی در ایران

سنگهای متبلور و ناهمواری آنها

عوامل مؤثر در تشکیل و تغییر شکل شکلهای تبلور (باتولیت)

سنگهای آتشفشانی و ناهمواری آن ها (لایه)

انواع ساخت اولیه

آتشفشان ایران

ساختار مخروط ساده از نظر گرانولومتری

ساختار آتشفشان

اشکال حاصل از روانه و خاکسترهای روی دامنه ها

اشکال ناهمواری سنگهای آتشفشانی

انواع کنلگومرای آتشفشانی

مقاومت سنگهای آتشفشانی به فرسایش

ژئومورفولوژی ساختمان در سنگهای رسوبی

علت ایجاد چین خوردگی سنگهای رسوبی

ویژگی کوتئا

ویژگی کواستا

عوامل مؤثر در تغیر شکل کواستا

گسل عادی

فرسایش

اشکال فرسایش به دو صورت است

اهمیت فرسایش

عوامل مؤثر بر فرسایش

نیروهای مؤثر بر فرسایش

عوامل مؤثر بر فرسایش خاک شامل

ساختمان

رابطه میزان فرسایش و بارش سالانه

فرسایندگی باران تابعی است از شدت بارش

شاخص فرسایندگی باران

طول شیب

اشکال حاصل از فرسایش

رابطه مورگان

رابطه بیسال

عوامل موثر در شروع هرزاب

واریختگی

انواع بدلندها

شرایط ایجاد پایپینگ

مکانیسم ایجاد پایپینگ

کاربردگراف

خندق پدیده ای خطی

مکانیسم ایجاد خندق

عوامل مؤثر در ایجاد خندق

عوامل مؤثر در ایجاد خندق

عوامل مؤثر در ایجاد هرزاب و توسعه خندق

طبقه بندی خندق ها

مدل های پیش بینی خندق

کنترل خندق

حفاظت از توسعه خندق

عوامل موثر بر حرکات توده ای

مکانیسم حرکات توده ای مرطوب

 تاثیرات رطوبت

تقسیم بندی حرکات توده ای

مراحل و نوع رس

تقسیم بندی حرکات توده ای در ایران

عوامل موثر بر زمین لغزش

بر اساس شکل و شیب دامنه

بر اساس اندازه ذرات

بر اساس میزان تحرک و جابه جایی و میزان پایداری

ژئومورفولوژی رودخانه

آبراهه

تقسیم بندی حوزه رودخانه

تحلیل نیروهای رودخانه

توانایی رودخانه

سنجش توان رودخانه

اثبات فرمول ها

عوامل موثر بر توان

الگوی شکل رودخانه

جريان فرعي و ثانويه

عوامل و نیروهای مؤثر در ایجاد فرسایش رودخانه ای

انواع پیچان رودها

اسارت و آب­ربایی

رها شدگی

  بخش هایی از بسته درس ژئومورفولوژی 1

 ساختمان اولیه کانی ها

بیشتر کانی ها جزو کانی سلیکاته هستند و بخش اعظم کانی های موجود در سنگ ها کانی های سلیکاته هستند. به خاطر همین ساختار اولیه کانی ها درجه مقاومت سلیکاته ها در مقاومت سنگ به تخریب و همچنين به دست بنیان سیلیس به اکسیژن بر می­گردد.

عوامل مؤثر در تخریب و تجزیه کانی ها

1. ساختمان کانی ها ترکیب شیمیایی ساختمان بونی هرچه از ساختارهای چهاروجهی و هشت وجهی اشباع شده باشد مقاومت کانی بیشتر است.

2- عوامل محیطی: درجه حرارت و رطوبت

عوامل مؤثر در تخریب سنگها:

1- ساختمان سنگ ترکیب نوع کانی ها، جورشدگی، ذرات سیمان سنگ ریزی و درشتی ذرات

2- ویژگی های تکتونیک: میزان درز و شکاف و گسل، جهت و لایه بندی

3- شرایط محیطی: اقلیم (رطوبت و دما)، توپوگرافی

چرا در سنگ ها این عوامل اهمیت دارد؟ چون کانی ها ریز و کوچکی هستند و شکستگی و گسل خوردگی ندارند و سنگ کلی تر است مثلاً دو سنگی که جنس یکسان دارند به عنوان مثال باز است که در دامنه شمالی قرار دارد یا در دامنۀ جنوبی باز است دامنه شمالی تحت تاثیر عوامل اقلیمی قرار می گیرد و طبق اصول درس ژئومورفولوژی به علت رطوبت بیشتر تحت تاثیر هیدرولیز است.

مکانیسم تخریب کانی ها و سنگ ها

1. تخریب فیزیکی: تغییر فیزیکی و عدم تغییر جنس. جنس متفاوت سنگ

انجماد سرد و گرم شدن در تبلور نمک از جمله عوامل تخریب است.

نتایج تخریب فیزیکی: 1- خرد شدن 2- قطعه قطعه شدن 3- فلسی شدن 4- دانه دانه شدن

کانی ها موادی از عناصر مختلف هستند که دارای ویژگی فیزیکی و شیمیایی مختلف هستند.

اگر مواد دانه دانه شده از گرانیت حمل شود و فرسایش رخ دهد و در جایی دیگر گذاشته شود و بدون تغییر ماهیت باشد آرن می گویند (کوارتز فله سپات آلبیت و بیوتیت) اگر تحرک نیابد و جای خود باشد گور می­گویند.

معرفی جامع و تخصصی رشته علوم و مهندسی آبخیز

انجماد در کوهستان های مرتفع ایران بیشتر دیده می شود پوسته پوسته شدن در فله سپات یشل و اسلپیت­ها وجود دارد. شیل راسلیت ورقه ورقه شدن دیده می شود چون دارای لایه بندی است و آب نفوذ پیدا می­کند جدا می شود.

ماسه سنگ ها که دارای فله سپات زیاد دارد بر اثر تخریب پوسته پوسته می شود.(E× foliation)

طبق درس ژئومورفولوژی فرق پوسته پوسته شدن و ورقه ورقه شدن در جنس و ماهیت کانی است ورقه ورقه شدن باعث ایجاد لایه­های افقی می شود و پوسته پوسته شدن حالت گلوله ای هم دارد.

2- تخریب شیمیایی: تغییر جنس مواد

1- هیدراته شدن: جذب آب به شکل فیزیکی و برگشت پذیر و عدم تجریه مولکولی آب و ذرات    

CaSo₄+ 2H₂o                Ca So₄ +2H_2o

 2- هیدرولیز ترکیب مولکول های آب با اتم های کانی و سنگ H⁺ و H^– و غیر برگشت پذیرا غالباً در فلد سپاتهای Ca, Na,K دار انجام می گردد و کانی تیره و مافیک که تبدیل به رس می شود.

هیدراته شدن

هماتیت Fe₂ O3 +₃H₂o                 2Fe₂o₃+3 H₂o

            H₂o      H⁺,OH^–

            2Na AL Si₃o₈+2H₂o       2HAL Si₃o₈+ 2 NaoH                                                    هیدرولیز

اکثر سیلیکات ها که به هیدرولیز حساس هستند و در محیطهای مرطوب و گرم فلوسپات تجزیه می شود.

کلیریت (رس)                   تالک                  سرپاشین آب + الیوین

هیدرولیز ادامه پیدا می کند و با عمل کربوناسیون کانوس که نوعی رس است تشکیل می‏شود.

کائو لیتیزاسیون هیدرولیز ادامه پیدا کرده که طبق درس ژئومورفولوژی همراه با کربوناسیون در محیط سرد و مرطوب حضور دارد.  (تا گاز بتواند در آب حل شود)

3- کربوناسیون: در اثر گازکربونیک در محیط سرد رخ داده و کربن در آب باران حل می‏شود علت اهمیت این امر بر می­گردد به ازدیاد این ماده در سطح اتمسفر است

2NaAlsi₃o₈+ 2H₂o     2Hals₃o₈+2NaoH  Co₂    H₄Al₂si₂o₉+ sio₂+ Na₂Co₃ایجاد کائولن از

لپیت در واکنش بالا دیده می شود. در محیط سرد و مرطوب این واکنش زودتر انجام می شود چون Co₂ وجود دارد.

4- اکیسداسیون: کانی های آهن و منیزیم دار در اثر ترکیب عناصر کانی با اکسیژن ایجاد شده.

4Mg Fesio₄ + 11 H₂o+ o₂        4Mg (OH)₂+ 4H₂sio₃+ 2Fe₂o₃ 3H₂o   

ورنی بیابان سنگی که سطح مجاور با سطح هوا سیاه و زیر آن سفید است و در اثر فرآیند اکسیداسیون رخ می­دهد.

انحلال: حل شدن ماده بدون تغییر شیمیایی یا با تغییر شیمایی که ساختمان بهم می­خورد.

CaCo₃+ Co₂+ H₂o         Ca (HCo₃)₂

بی­کربنات کلسیم انحلال پذیری بالا دارد.

تقسیم بندی مواد بر اساس انحلال پذیری:

Nacl> Kcl> Cacl₂> Caso₄> Caco₃

در سنگهای تبخیری و آهکی بیشتر رخ می دهد.

وضعیت هوازدگی در اقالیم کره زمین

اگر از قطب به سمت استوا حرکت کنیم طبق درس ژئومورفولوژی اول قطب بعد فلات قطبی (توندرا)، تایگا، جنگل مناطق سردسیر، استپ، بیابان ساراناها، جنگل های مناطق حاره ای را داریم. بیشترین میزان هوازدگی به علت رطوبت و دمای بالا در استوا رخ مي دهد. همچنين تخریب سنگ و کمترین میزان هوازدگی در بیابان ها رخ می دهد. اثر رطوبت بسیار بالا است نسبت به اثر دما در هوازدگی رطوبت در صحرا خیلی کمتر است و در مناطق بارانی و مجاور قطب هوازدگی به علت رطوبت بالا است.

رابطه بین هوازدگی و بارش با دما:

هرچه رطوبت و دما بالا باشد هوازدگی بيشتر به صورت شیمیایی رخ ميدهد و دمای کم،بارش کم، هوازدگی فیزیکی تر می شود. در بیابان های mm200  بارندگی و دما ^o30 است پس هوازدگی خیلی ضعیف است.

معرفی جامع و تخصصی رشته علوم و مهندسی آبخیز

سنگ های رسوبی و ویژگی ساختمانی آنها:

سنگ های رسوبی 75% سطح زمین را می پوشاند. در طی 4 مرحله ايجاد مي شود:

1-  برداشت

2- حمل

3- رسوبگذاری

4- دیاژنز

دیاژنز شامل فشرده شدن سیمانی شدن، تبلور و جانشینی از جمله عوامل آن است. اگر مثلاً سنگ گرانیت را در نظر بگیریم دارای ویژگی فیزیکی و شیمیایی مختلف است و بر اساس نوع جنس کانی ها حساسیت به هوازدی مختلف مي باشد. طبق درس ژئومورفولوژی هرچه میزان بیوتیت و فلدسپانهای Mg، k و Ca دار بالا باشد و ابعاد ذرات و بلورها درشت تر باشد و همچنين نمک بیشتر باشد، در دما و رطوبت بالا حساس تر خواهد بود. و یا اگر تخلخل بالا باشد حساس تر است. اگر بیوتیت کم و کوارتز بالا باشد حساسیت کمتر خواهد شد.. اگر ابعاد و ذرات درشت باشد چون انبساط بیشتر می­شود هوازدگی بیشتر می شود. آذرین بیرونی به همراه کانی تیره فلدسپات پتاسیم­دار به هیدرولیز حساس است.

برای مشاوره اینجا بزنید