سرفصل های درس کنه شناسی تکمیلی

نام بسته درسی : کنه شناسی تکمیلی

————————————————————-

فهرست:

مقدمه و اهمیت کنه ها

تاریخچه کنه شناسی

وضعیت کنه ها در رده بندی

مشخصات عمومی زیررده کنه ها

اندام شناسی بیرونی (External morphology)

اندام شناسی درونی (Internal morphology)

تولیدمثل و رشد جنین در کنه ها (Reproduction and embriogenensis)

طرز زندگی و رفتار کنه ها

مروری بر وضعیت رده بندی کنه ها

خصوصیات مرفولوژیک، بیولوژیک و رده بندی راسته های کنه ها

راسته میان استیگماتها (Gamasida = Mesostigmata)

راسته پس استیگماتها (کنه های خونخوار دامی) (Ixodida = Metastigmata)

راسته پیش استیگمایان (Prostigmata = Actinedida)

راسته بی استیگمایان (Acaridida = Astigmata)

راسته نهان استیگماتها (Oribatida = Cryptostigmata)

اریباتیدهای پست

اریباتیدهای عالی

روشهای جمع آوری، نگاهداری و آماده نمودن کنه ها برای مطالعه

پرورش (Culturing)

کنه های آزاد (Free-living mites)

کنه های گیاهی (Plant mites)

کنه های انگلی (Parasitic mites)

فرهنگ واژه ها و اصطلاحات علمی

فهرست منابع

 بخش هایی از بسته درسی کنه شناسی تکمیلی

 مقدمه و اهمیت کنه ها:

کنه ها (زیررده Acari) گروه مهمی از شاخه بندپایان (Arthropoda) بوده و همراه با عقربها، رتیل ها و عنکبوتها دررده عنکبوت مانندها (Class Arachnida) قرار می گیرند.

این جانوران (ticks & mites) از نظر محیط زندگی در تمام مناطق کره زمین اعم از مناطق استوایی، قطبی، معتدله، دریاها و اقیانوس ها، آب های شیرین، چشمه های آب گرم، غارها، جنگل ها و کوهستان ها، در خاک و روی گیاهان و جانوران یافت می شوند. گونه های مختلفی از کنه ها به گیاهان زراعی و درختان میوه، جنگلی، زینتی و … حمله کرده و بعضی از آن ها در زمره آفات درجه اول گیاهان محسوب می شوند بویژه اینکه بعضی گونه ها علاوه بر خسارت مستقیم موجب انتقال بیماری های ویروسی در گیاهان می شوند. برخی از کنه ها، انگل جانوران (مهره داران و بی مهرگان) بوده و از خون آنها تغذیه می کنند. گونه هایی از کنه های انگل نسبتاً درشت که روی بدن حیوانات اهلی، دامها و پرندگان یافت می شوند (معروف به ticks یا کنه های خونخوار) علاوه بر آزار حیوانات از لحاظ انتقال بیماریهای مختلف به انسان اهمیت داشته و ناقل عامل بیماری تب راجعه و تب کریمه-کنگو در انسان می باشند. علاوه بر این، گونه های دیگری از کنه ها عامل بیماری های گری و ریزش مو در حیوانات اهلی مخصوصاً سگ و گربه و گوسفند و غیره می باشند.

برخی از کنه ها که به کنه های گرد و غبار خانگی مشهورند (House dust mites) در منازل و ساختمانها و درون گرد و غبار داخل فرش، لحاف، تشک، مبل و غیره زندگی کرده و در مواردی موجب پیدایش انواع آلرژی ها، آسم و … می گردند. تعداد زیادی نیز در لانه پرندگان فعالیت داشته و از پر و پوست بدن آنها تغذیه می کنند. برخی از کنه ها نیز از فرآورده های انباری تغذیه کرده و موجب نابودی آنها می شوند. البته تمام گونه های کنه ها زیان آور نبوده بلکه گونه های زیادی وجود دارند که برای انسان مفید می باشند. به عنوان مثال کنه های پوسیده خوار و مردار خوار در خرد کردن و پوساندن بقایای گیاهی و لاشه جانوران در طبیعت نقش بسزایی دارند. گونه های متعددی از کنه ها شکارگر سایر کنه های مضر گیاهی بوده و از لحاظ حفظ تعادل طبیعی نقش بسزایی دارند. چنین به نظر می رسد که طغیان کنه های گیاهی و زیان آور درختان میوه و گیاهان زراعی پدیده ای است که به دست بشر به وجود آمده است. پس از جنگ جهانی دوم پیشرفت و مدرن شدن کشاورزی و پیدایش حشره کشهای آلی کلره و مصرف بی رویه آنها مخصوصاً د.د.ت در روی گیاهان موجب نابودی دشمنان طبیعی کنه های گیاهی و به هم زدن تعادل بیولژیک طبیعی و در نتیجه منجر به طغیان گونه های آفت گردید. تحقیقات دانشمندان نشان داده است که حشره کشهای کلره علاوه بر اینکه تأثیری روی کنه های گیاهی نداشته بلکه در مواردی مثل کنه تارتن دو نقطه ای موجب تحریک تخمدانهای کنه های ماده شده و تعداد تخم آنها را تا 50% افزایش داده است. به طور کلی اطلاعات ما در مورد کنه های بزرگ دامی بسیار پیشرفت داشته و مانند حشرات بزرگ به خوبی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است ولی بسیاری از کنه های گیاهی به علت جثه بسیار کوچک و در مواردی میکروسکپی ناشناخته مانده اند زیرا که اغلب حشرات را می توان با استفاده از یک عدسی دستی و یا بینوکولر مورد مطالعه قرار داد در حالیکه بررسی کنه های ریز مستلزم به کارگیری تکنیکهای متفاوتی با حشرات بوده و باید از آنها اسلایدهای میکروسکپی تهیه کرده و با استفاده از میکروسکپ و با بزرگنماییهای بیش از 1000 برابر مورد بررسی قرار داد. در حال حاضر می توان چنین ادعا کرد که اطلاعات ما در زمینه کنه شناسی معادل اطلاعات حشره شناسان در نیم قرن قبل می باشد.

از لحاظ تنوع، گونه هایی که تا کنون جمع آوری و توصیف گردیده بیش از 800 جنس و 000/45 گونه در جهان می باشد ولی با توجه به این که بخش اعظم نقاط دنیا هنوز از لحاظ کنه شناسی مورد بررسی قرار نگرفته، تخمین زده می شود که تعداد گونه های کنه ها به نیم میلیون برسد. در طی دو دهه گذشته حشره شناسان به این حقیقت رسیده اند که کنه ها از نظر تنوع، فراوانی و پراکنش با حشرات رقابت می کنند. اما آنچه که ما هنوز کاملاً به حقیقت آن پی نبرده ایم، پتانسیلی است که این گروه از جانوران پرسلولی (Metazoans) که بسیار ریز هستند، در به کارگیری به عنوان حیوانات آزمایشگاهی برای مطالعه و آزمایش پدیده های بیولژیکی دارند.

صفات زیادی از جمله اندازه کوچک کنه ها که سابقاً مانع از تحقیقات در مورد آنها می شد، با پیشرفتهای تکنولژیکی اخیر به عنوان مزیتی در مطالعه و استفاده آزمایشگاهی آنها شناخته شده است. ظهور تکنیکهای مولکولی (مانند واکنش زنجیره پلی مراز «PCR») بر محدودیت مقدار بسیار کم مواد قابل استحصال کنه ها غلبه کرده است. همچنین کوچکی اندازه آنها با موارد زیر ارتباط پیدا می کند: دوره زندگی کوتاه، سهولت تکثیر آزمایشگاهی، نتیجه گیری سریع و حداقل نیاز به مکان و فضا. همچنانکه تریت (1975) در کتابش تحت عنوان Mites of Moths and Butterflies می نویسد: هم اکنون تکنولوژی جدید به ما اجازه می دهد تا با کنه ها شریک شویم «در دنیای عجیب و زیبایی که یک متر آن به اندازه یک مایل بوده و دیروز سالها پیش می باشد».

تاریخچه کنه شناسی:

کنه ها را از زمانهای قدیم می شناخته اند. به عنوان مثال در لوله های پاپیروس (scroll Papyrus) که از 1550 سال قبل از میلاد در مصر کشف شد، از تب ناشی از کنه (tick fever) سخن رفته است. در سال 850 قبل از میلاد نیز هومر (Homer) به کنه هایی که روی بدن سگ مشاهده کرده اشاره نموده است. 500 سال بعد از آن (350 ق م) نیز ارسطو به وجود کنه های انگل روی بدن ملخها اشاره کرده است. از آن تاریخ به بعد نیز کم و بیش به نام کنه ها که گاهی هم به عنوان شپش از آنها یاد شده است بر می خوریم. به طور کلی واژه کنه (Akari وMite) از سال 1650 میلادی به بعد متداول گردید.

در قرن 18 میلادی بررسیهای دقیقتری روی کنه ها شروع گردید به طوری که در سال 1758 لینه نام جنس Acarus را در کتاب سیستم طبیعی (Systema Naturae) برای کنه آرد (Acarus siro) قید کرده و در جلد دهم همان کتاب حدود 30 گونه کنه را که همگی به جنس Acarus تعلق داشت نام برده است. به دنبال آن محققین دیگری از قبیل Michael، Koch، De Geer، Duges، Leach و Latreille تحقیقاتی را روی کنه ها انجام دادند.

برای مشاوره اینجا بزنید