معرفی منبع دکتری ن‍گ‍اه‍ی‌ ب‍ه‌ ک‍ت‍اب‌ م‍اج‍رای‌ ف‍ک‍ر ف‍ل‍س‍ف‍ی‌ در ج‍ه‍ان‌ اس‍لام‌

منابع آزمون دکتری تخصصی –مجموعه فلسفه علم– درس فلسفه اسلامی– منبع دکتری ن‍گ‍اه‍ی‌ ب‍ه‌ ک‍ت‍اب‌ م‍اج‍رای‌ ف‍ک‍ر ف‍ل‍س‍ف‍ی‌ در ج‍ه‍ان‌ اس‍لام‌

پیشنهاد ویژه : میتوانید برای مشاهده سرفصل های درس فلسفه اسلامی کلیک کنید.

منابع آزمون دکتری تخصصی –مجموعه فلسفه علم– درس فلسفه اسلامی– منبع دکتری ن‍گ‍اه‍ی‌ ب‍ه‌ ک‍ت‍اب‌ م‍اج‍رای‌ ف‍ک‍ر ف‍ل‍س‍ف‍ی‌ در ج‍ه‍ان‌ اس‍لام‌

پیشنهاد ویژه : میتوانید برای مشاهده سرفصل های درس فلسفه اسلامی کلیک کنید.

منبع : سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

فهرست

مقدمه

فصل اول : فلسفه در اسلام

فصل دوم : منابع فلسفه اسلامی

فصل سوم : پیشینه یونانی و سریانی

فصل چهارم : فلسفه یونانی و انتقال به عالم اسلام

فصل پنجم : اندیشه فلسفی و کلامی شیعه دوازده امامی

فصل ششم : فیلسوفان اسلامی

منابع و مآخذ

 بخش هایی از بسته درسی فلسفه اسلامی 

مقدمه

در سال 529 میلادی امپراتور یوستینیانوس دستور بسته شدن مدارس فلسفی آتن را صادر کرد. اگر این تصمیم زودتر از این زمان آغاز شده بود، کلیسای مسیحی، نه تنها از آثار متألهانِ کم­اهمیت­تر، بلکه از آثار قدیس بازیل و قدیس گرگوری نازیانزنوسی و قدیس گرگوری نوسایی محروم می­ماند.

ابتدا فلسفه یونانی را مسیحیانی به آسیا منتقل کردند که پیش از بسته شدن مدرسه­های آتن در آنجا تحصیل کرده بودند. مدرسه مسیحی اِدِسّادر بین النهرین، که در 563 به دست قدّیس اِفِرم تاسیس شد، فلسفه ارسطو را همراه با طب بقراط و جالینوس تعلیم می­داد. از سویی دیگر، وقتی مردم سوریه به مسیحیت گرویدند، به ناچار زبان یونانی آموختند تاکتاب مقدس را بخوانند. به دنبال آن الیهات یونانی به این سرزمین آمد و فرهنگ یونانی را که در اندرونش بود به همراه آورد.

وقتی مدرسا ادسّا بسته شد استادان آن به ایران رفتند و مدرسه­های نصیبین و جندیشاپور را پرآوازه کردند. در سوریه، مدرسه­های حرانو قنّسرینبه ترویج فلسفه ارسطو پرداخته بودند؛ آثار فلسفی و علمی از زبان یونانی به زبان سُریانی ترجمه شده بود، و این امر نشان می­دهد که چرا حتی رخداد دورانسازی چون تاسیس اسلام به دست [حضرت] محمد (ص) (632- 571 میلادی) نیز گسترش فلسفه یونانی را متوقف نکرد. تاریخ محمدی (هجری) از 622 میلادی، یعنی زمان هجرت [حضرت] محمد [ص] از مکه به مدینه، آغاز می­شود. در سال­های پس از این تاریخ، اسلام جای مسیحیت را در غرب آسیا گرفت. در 750 سلسله خلفای عباسی به دست ابوالعباس به سر کار آمد، و جانشینان این خلیفه از 762 تا 1258 در بغداد اقامت گزیدند. خلفای بغداد به زودی علمای سوریه را به خدمت طلبیدند، و آنها در سایه پر برکت این حامیان جدید به تعلیمات وتالیفات خویش ادامه دادند. از این پس زبان غربی به زبانی علمی مبدل شد. آثار اقلیدس، ارشمیدس، بطلمیوس، بقراط، جالینوس، ارسطو، ثثوفراستوس و اسکندر آفرودیسی را به زبان عربی ترجمه کردند؛ یا مستقیماً از زبان  یونانی به زبان عربی، یا به صورتی غیر مستقیم از زبان یونانی به زبان سریانی، و سپس از زبان سریانی به زبان عربی، به طور کلی، علمای سریانی تعلیمات یونانی را درمیان عرب­ها آورده بودند، تا روزگاری برسد که این تعلیمات از میان عرب­ها به جهان یهودیت و به دست متالهان غرب مسیحی منتقل شود.

بخش اعظم این سنت فلسفی را آثار ارسطو تشکیل داده بود، اما دو رساله را، که در اصل دارای ماهیتی نوافلاطونی بودند، از زمانی بسیار قدیم، به وی نسبت می­دادند. این جمع میان افلاطون و ارسطو، که پیشاپیش در آثار اسکندر آفرودیسی، شارح یونانی آثار ارسطو، به روشنی جلب نظر می­کرد، سرانجام به صورت عاملی تعیین کننده در تکامل اندیشه قرون وسطایی درآمد. تاریخ فلسفه، که در صدد است تعالیم هر فیلسوفی را به خود وی، و نه به کسی دیگر، نسبت دهد رشته ای نسبتاً متاخر است. فیلسوفان قرون وسطی خیلی نگران نبودند که آثار یک فیلسوف را به فیلسوفی دیگر اسناد دهند، مشروط بر اینکه بتوانند راهی برای جمع اقوال آنها پیدا کنند. کتابی را که به الهیات ارسطو معروف است  مدتها به عنوان اثر اصیل ارسطو پذیرفته بودند. حقیقت این است که محتوای این اثر ازکتاب­های چهارم تا ششمِ نه گانه­های افلوطینبرگرفته شده است. دومین رساله، یعنی کتاب العلل که پیش­تر درباره نقل قول آلن اهل لیله از آن سخن گفتیم،عمدتاً اقتباسی است از عناصر الهیاتپروکلوس. مهم­ترین نتیجه چنین وضعیاین است که تعلیماتی در میان فیلسوفان عرب زبان به نام تعلمیات ارسطو رواج یافت که ترکیبی از آرای ارسطو و افلوطین بود، در حالی که خود افلوطین نیز به هیچ وجه آموزه های خالص افلاطون را عرضه نمی­کرد. عرب­ها هرگز لازم ندیدند که یکی از این دو فلسفه را برگزینند. در حقیقت، آنها هرگز تصور نمی­کردند که این­ها دو فلسفه هستند. چنانکه به حق گفته­اند: «آنها بر این باورند که فقط یک فلسفه وجود  دارد، که دو استاد آن افلاطون و ارسطو هستند».

همانند آنچه درباره دین مسیحی دیدیم، دین اسلام نیز به زودی احساس کرد که نیازمند تفسیری عقلانی است، هرچند فقط برای اینکه تفسیر ظاهری قران را که بنیادگرایان آن روزگار طرفدارش بودند تصحیح کند. برخوردهای اولیه اسلام با فلسفه یونانی باعث پیدایش تفکری فلسفی- دینی شد که مکتب «معتزله» نماینده  آن است. معتزلی­ها بر لزوم توسل به عقل برای تفسیر وحی تاکید می­ورزیدند. آنها مخصوصاً بر اثبات وحدت مطلق خداوند همت گماشته بودند، به گونه­ای که هرگونه تمایز میان ذات و صفات خداوندی را نفی می­کردند. همچنین، آنها بر عدالت اراده الهی پای می­فشردند و زیر بار این قول نمی­رفتند که خوب و بد فقط به این دلیل چنین هستند که خداوند خواسته است خوب یا بد باشند. وآخرین نکته مهم این است که آنها با هر گونه تلقی انسان انگارانه از خداوند مخالفت می­کردند و برای این منظور همیشه از راه «تنزیه»وارد می­شدند؛ یعنی همه تعیناتی را که بر مخلوقات خداوند اطلاق می­شوند از او سلب می­کردند. این موضع­ها لوازم بسیاری زیادی داشتند.

برای مشاوره اینجا بزنید