سرفصل های درس دوران تاریخی ایران(ساسانی)

نام بسته درسی : دوران تاریخی ایران(ساسانی)

————————————————————————————————

فهرست:

ساسانی

اقدامات مهم اردشير

نظري اجمالي بر سلسله ساساني:

اتفاقات مهم و شاهان مهم ساساني

آخرين نبردهاي امپراطوري ساساني:

ايالت ها( ساتراپ ها) شاهنشاهي ساساني

خاندان هفت گانه

هنر و معماري ساساني

مجموعه معماري فيروز آباد

كاخ/قلعه دختر

مصالح به كار گرفته شده در معماري ساساني ( خرده سنگ + ساروج)

معبد مرکزی/ آتشگاه مرکزی/ نمایشگاه آناهیتای نیشابور

موزائیک های تالار تشریفات شاپور

کاخ سروستان

آتشگاه مهمترین عنصر معماری ساسانی

شهر باستانی شنیر / گنزک / تخت سلیمان

آتشکده های مهم دوره ساسانی

بناهاي شهر قصر شيرين

آتشكده چهار قاپي

ايوان كرخه

نقش برجسته هاي ساساني

خصوصيات حجاري هاي ساساني

حضور خدايان در نقوش ساساني

غاز كازرون / غاز شاپور ( تنها مجسمه دوره ساساني )

گچ بري / نقوش برجسته گچبري ساساني

فلز كاري عهد ساسانيان:

پارچه هاي ساساني

سفال ساساني :

آثار درگز

دين در روزگار ساساني

بخش هایی از بسته درسی دوران تاریخی ایران(ساسانی)

ساسانی

اطلاعات باستان شناسي در مورد سلسله ساساني بسيار اندك است و اين اطلاعات منحصراً از متون تاريخي و جغرافيايي تاريخي گرفته شده است  در مورد سكه هاي اين دوره هم اطلاعاتي البته كه هم در دست است. ساسان در زمان اردوان چهارم موبد آتشكده ناهيد در استخر بوده است . گويا شاهان هخامنشي هم در همين تاج محل تاجگذاري مي كرده اند و در دوره هاي بعد هم كما كان اعتبار خود را حفظ كرده است ( دوره اشكاني و ساساني ) ، ساسان نياي نام دهنده اين سلسله شاهنشاهي است پسر او بابك خود دو فرزند پسر به نام شاپور و اردشير داشته است . اينان در دستگاه حكومتي پارس داراي اعتبار بوده اند . اعتبار اردشير موجبات نگراني شاپور و بابك را فراهم ساخت به همين علت بابك شاپور را جانشين خود معرفي كرد. ( بابك چون از طرف مادر با خاندان حاكم بر پارس انتساب داشت فرمانرواي پارس شد . اما بر حسب تصادف شاپور كه در كنار ديواري ايستاده بود به زير آوار مي ماند و مي ميرد و اردشير به جاي پدر به حكومت ايالت پارس مي رسد. او كم كم در جنوب و جنب غربي پارس اقداماتي را صورت مي دهد كه منجر به ايجاد يك پادشاهي مستقل مي گردد . در زمان اردشير دشمني با اشكانيان علني مي شود و سرانجام در جنگي كه بين او و اردوان پنجم در دشت هرمزگان اتفاق مي افتد پس از سه سال درگيري اردوان كشته مي شود و سلطنت اشكانيان به پايان مي رسد و در سال 226 م پادشاهي ايران به اردشير مؤسس سلسله ساساني مي رسد. شرح اين پيروزي در نقش رستم به چشم مي خورد كه در آن اردشير حلقه حكمترا از اهورامزدا مي ستاند او سلطنت خود را عطيه ايزدي تلقي مي كند نه ميراث نياكان . در اين تصوير اردوان و بلاش زير پاي اسب اردشير نقش شده اند. در اين نقش اهورامزدا نيز سوار بر اسب ديده مي شود.

اقدامات مهم اردشير

بعد از آن كه اردشير بابكان مؤسس سلسله ساساني در سال 226م برادران پيروز مي شود براي استقرار حكومت ساساني اقداماتي را انجام مي دهد. كه عبارتند از برقراري وحدت سياسي و ديني .

1– ايجاد وحدت سياسي : مهم ترين اقدام اردشير از بين بردن نظام ملوك الطوايفي است او تمام خاك ايران را زير يك سلسله پادشاهي در آورد او به تمركز گرايي روي آورد و مانند آنچه در دوره هخامنشيان برقرار بود . و از بين بردن محلي گرايي و بومي گرايي ( شاهك نشيني ) مي پردازد مانند آنچه در زمان ماد و اشكاني وجود داشته است ( نظام حكومتي و حاكم بر امپراطوري ايران در زمان ساسانيان هخامنشيان متكي بر تمركز گرايي و وحدت سياسي بوده است ولي در زمان ماد و اشكاني اين نظام بر پايه ملوك الطوايفي استوار بوده است.

2- ايجاد وحدت ديني

علاقه اردشير به دين زرتشتي باعث همراهي موبدان با او در استقرار حكمتي شده در زمان او موبد موبدان داراي جايگاه ويژه اي بود و رياست كليه امور مذهبي را به عهده داشت. ( با ايجاد تغييراتي طبقات اجتماعي را بر اساس اوستا تنظيم كرد.)

نظري اجمالي بر سلسله ساساني:

بطور كلي تاريخچه امپراطوري ساساني را مي توانيم در سه بخش مورد ارزيابي قرار مي دهيم :

1- بنيان گذاري و كسب مشروعيت و قدرت نمايي شاهان كه مربوط به زمان اردشير I  و شاپور I  است . اردشير I مؤسس سلسله ساساني بيشتر ايام سلطنت خود را به سرو سامان بخشيدن به امور داخلي پرداخت و در زمان او تنها يك جنگ بين ايران و روم در گرفت كه به پيروزي ايران انجاميد اماشاپور اول بر خلاف پدر قسمت اعظم وقت خود را به جنگ با روميان گذارند .والريانوس امپراطور روم در زمان او به اسارت در آمد.

2- دوره قدرت كه آنان شاهان نه چندان كم قدرت و نه چندان پر قدرت بر اريكه قدرت تكيه زدند از جمله بهرام I و II و III . ماجراي ماني و كشمكش هاي ديني در اين دوره اتفاق مي افتد . همانطور كه مي دانيم اشكانيان از نظر سياست خارجه بسيار مقدور بوده اند و در زمان آنها رومي ها حتي از پيچ فرات هم جلوتر نيامدند و به همين علت ساسانيان براي سركوبي و به نوعي زير سؤال بردن اين سلسله از توجيهات ديني استفاده كردند و بعد از بروز نابساماني هاي پس از فتوحات به اين گرايي كاذب روي مي آورند . اوج قدرت ساسانيان در زمان شاپور II اتفاق مي افتد او به مدت 70 سال حكومت مي كند . يعني برابر با عمرش ( پدر او چند هفته قبل از تولد فرزند مي ميرد و تاج شاهي بر سر گهواره شاپور قرار ميگيرد) . شاپور دوم بنيان هاي حكومتي ساساني را استحكام مي بخشد . در زمان او ايران هم از نظر سياست داخلي و هم روابط خارجي ( نبرد با روم) دوره پر فروغي داشته است. بعد از او تا روي كار آمدن خسرو I شاهان كم نام و نشاني روي كار مي آيند كه البته اقدامات مهي انجام نمي دهند.

برای مشاوره اینجا بزنید