سرفصل های درس تجزیه و تحلیل روش های اندازه گیری و ارزیابی مراتع

نام بسته درسی : روش های تجزیه و تحلیل اندازه گیری و ارزیابی مراتع

————————————————————————————————

فهرست:

مقدمه

چگونگي تهيه نقشه پوشش گياهي

اندازه‌گيري

پايش

بررسي (مميزي)

ارزيابي

آناليز (تجزيه و تحليل)

شايستگي مرتع

عوامل مشخص كننده مرتع براي چرا (نيازهاي چرا دام)

طبقه‌بندي شايستگي مرتع

تراكم

نحوه تشخيص تصادفي يا غير تصادفي بودن

الگوي پراكنش گياهان

اندازه‌گيري در قالب نمونه‌گيري

زمان اندازه‌گيري

مكان‌يابي پايش

ويژگي‌هاي سيستم ارزيابي

فاكتورهاي مورد اندازه‌گيري

تركيب گياهي براساس اندازه‌گيري درصد پوشش گياهي

اندازه‌گيري پوشش گياهي

روش‌هاي اندازه‌گيري پوشش

تخمين توليد مرتع

محاسبه ظرفيت چرا

 بخش هایی از بسته درسی روش های تجزیه و تحلیل اندازه گیری و ارزیابی مراتع

 مقدمه :

به منظور شناخت اكوسيستم مرتعی ابتدا بايد عمل ارزيابي آن صورت گيرد .

براي ارزيابي يك تيم كاري لازم است چون اكوسيستم اجزاي مختلف دارد.

اكو سيستم داراي دو جزء زنده و غير زنده است و خاك پلي بين اين دو بخش است. پس براي شناخت آن هر دو جزء را بايد بشناسيم. در بخش زنده به فون و فلور كار داريم. در بخش غيرزنده هم به زمين كار داريم و هم با خاك، ژئو مورفولوژي، هيدرولوژي، هواشناسي و نيز با مسائل اجتماعي- اقتصادي سر و كار داريم و ممكن است تخصص ما هم اين زمينه‌ها را بپوشاند.

ارزيابي خود يك پروژه است كه بايد طراحي و اجرا شود و در ارزيابي بايد اولويت‌ها مشخص شود. در ارزيابي چون منافع ما نامحدود است پس بیشتر به امكانات برنامه‌ريزي كنيم و چون محدوديت داريم لازم است اولولت‌ها را تعيين كنيم و بر اساس آن‌ها برنامه‌ريزي كنيم.

مورد ديگر واژه‌هاي مختلفي است كه در اين رابطه وجود دارد كه هم مفاهيم واژه‌ها و هم تفاوت‌هاي آن‌ها را بايد بحث كنيم:

اندازه‌گيري Inventory                   پايش Monitoring          مميزي Survey

ارزيابي Assessment        or         evaluation       آناليز (تجزيه و تحليل) Analysis

براي انجام هم اين‌ها در مرتع واحد مديريت، تيپ‌هاي گياهي است و هر كاري كه در موقع انجام مي‌دهيم بايد براساس تيپ‌هاي گياهي صورت گيرد.

بايد اول بدانيم كدام قسمت حوزه، مرتع است. كه براي اين كار نقشه كاربري اراضی يا land use را تهيه كنيم. كه محدوده كاري ما را مشخص مي‌كند كه در تهيه اين نقشه به استفاده درست يا غلط از آن كاري نداريم. و دو تا ابزار نياز داريم: هم بايد عكس‌هاي هوايي منطقه و هم نقشه‌هاي توپوگرافي (هم كاغذي و هم رقومي) منطقه را داشته باشيم و نيز به اطلاعات ماهواره هم نياز داريم.

از روي عكس نوع استفاده را مي‌توانيم مشخص كنيم (مرتع، جنگل يا اراضي كشاورزي)

اگر عكس و نقشه هم تاريخ باشند اين‌ها روي نقشه نيز وجود دارد در غير اين صورت بايد روي آن منتقل كنيم حسني كه عكس هوايي در ارزيابي دارد اين است كه همين كه تصميم گرفتيم در يك منطقه كار كنيم مي‌توانيم بدون مراجعه به منطقه خيلي از كارها را در همان دفتر انجام دهيم مثل حدس زدن نوع شبكه هيدرولوژيكي آن، تشخيص مناطق جنگلي آن، وجود رودخانه دايمي و ….

طبيعتاً با هم اين حسن‌ها، عكس مربوط به تاريخ خاصي است و در يك لحظه مشخص گرفته شده پس تاريخ آن مربوط به يك لحظه است مورد ديگر اين است كه عكس روي كاغذ است و بسته به اين كه چه تعداد از آن كپي شود افراد مختلفي مي‌توانند از آن استفاده كنند پس ميزان كاربري آن محدود است اگر چه عکس را زیر استريوسكوپ محدودي مي‌توانيم سه بعدي كنيم اما تفسير چشمي است و مشاهدات ما نيز محدود است. در مقايسه عكس با اطلاعات ماهواره چون اطلاعات ماهواره با كامپيوتر تفسير مي‌شوند نسبت به تفسير چشمي اطلاعات بيش‌تري را كشف مي‌كنيم.

اطلاعات ماهواره چون رقومي است كه تعداد بيش‌تري مي‌توانيم تكثير كنيم (حسن آن) و چون اين اطلاعات در اختيار شبكه قرار مي‌گيرد پس كاربران متعددي در يك آن از آن استفاده مي‌كنيم و چون تكرارپذير است نسبتاً كه هزينه تهيه آن كم است و در مقاطع مختلفي از سال مي‌توانيم اطلاعات به دست آوريم. هر محصول يك تاريخ كاشت و يك برداشت دارد كه اگر اطلاعات آن‌ها را داشته باشيم مي‌توانيم با هم مقايسه كنيم.

در مورد مرتع مرحله رويش هم روي توليد تأثير دارد و هم روي مرتع. پس كافيست در طول دوره‌ي رویش از چند مرتع اطلاعات ماهواره به دست آوريم و مقايسه كنيم و نيز هم در مواقع خشكسالي و تر سالي مي‌توانيم اطلاعات آن‌ها را با هم مقايسه كنيم.

جمع‌بندي اين‌كه: اطلاعات ماهواره در مقايسه با عكس‌هاي هوايي اطلاعات بيش‌تري را در اختيار ما قرار مي‌دهد.

از جمله كارهاي مختلفي كه ما انجام مي‌دهيم هر كاري بايد براساس مقياسي صورت گيرد پس يكي از كارهاي مهم در ارزيابي مرتع، انتخاب مقياس درست است. براي انتخاب مقياس نياز به اتخاذ تصميم دارد. كه از چه مقياسي استفاده كنيم.

چه مواردي در تصميم براي انتخاب مقياس درست به ما كمك مي‌كند؟

مساحت منطقه- دقت- امكانات- هزينه- زمان- هدف از ارزيابي كه اين خيلي مهم است. ممكن است دقت بالايي بخواهيم ولي هزينه زيادي در اختيار نداشته باشيم.

پس وسعت، دقت، هدف سه فاكتور مهم در تعيين مقياس است. بسته به هدف ميزان اعتبار، هزينه و امكانات متفاوت است.

كوچك‌ترين سطحي از هر مقياس كه روي نقشه در نظر مي‌گيريم است.

گاهي اتفاق مي‌افتد به خاطر هدفي كه داريم مقياسي بايد در نظر بگيريم اما سطح ما كوچك است كه آن مقياس را نمي‌توانيم روي آن نقشه نشان دهيم. در اين حالت فقط هدف نيست كه مقياس را تعيين مي‌كند بلكه سطح نيز مهم است.

برای مشاوره اینجا بزنید