سرفصل های درس منطق

نام بسته : درس منطق

————————————————————————-

فهرست 

علم منطق

مبحث الفاظ

راه های استدلال یا اقسام حجت

قیاس

سه تنبیه

دلیل افتراض

اقترانی شرطی

تبدیل منفصله موجبه به متصله

تبدیل منفصله سالبه به متصله

قیاس مرکب از متصله و منفصله

قیاس مرکب از حملیه و متصله

قیاس استثنایی

تقسیم قیاس استثنایی

حکم انفصالی

لواحق قیاس

قیاس های مرکب

اقسام قیاس مرکب

قیاس خلف

قیاس مساوات

استقراء

تمثیل

راه های استدلال یا اقسام حجت

اقسام قیاس به لحاظ ماده و هیات آن

قیاس اقترانی حملی

اقترانی شرطی

قیاس استثنایی

لواحق قیاس

قیاس های مرکب

انحاء استقراء

یقینیات

اولیات

مشاهدات

متواترات

تادیبات صلاحیه

خلقیات

انفعالیات

عادیات

استقرائیات

وهمیات

مسلمات

مقبولات

مشبهات

مخیلات

اقسام قیاس به اعتبار ماده

فلش کارت

صناعت خطابه

وظایف خطابه و فایده های آن

تعریف این صناعت و بیان معنای خطابه

انواع مربوط به به منافرات انواع مربوط به مشاجرات

امور جزیی

توابع

اقتصاص

فلش کارت

صناعت شعر

فایده شعر

علت تاثیر شعر در نفوس

قضایای مخیلات و تاثیر آن

رابطه شعر با عقل باطن ( یا ضمیر ناخودآگاه)

فلش کارت

صناعت مغالطه

موضوع این صناعت و مواد آن

اجزای این صناعت

اجزای مغالطه

مغالطه های لفظی

مصادره بر مطلوب

نشاندن غیر علت به جای علت

اجزای عرضی مغالطه

اغراض مغالطه

اجزای ذاتی مغالطه

صناعت برهان

برهان لمی وانی

برهان لمی مطلق و غیرمطلق

شروط مقدمات برهان

اساس فکری برای تحصیل برهان

صناعت جدل یا آداب مناظره

مقایسه جدل با برهان

مبادی جدل

ادوات( ابزار) این صناعت

مواضع

فایده موضع و وجه تسمیه آن

مواضع اثبات و ابطال

وصایا

آموزش های مشترک میان سائل و مجیب یا آداب مناظره

نگاهی به منطق جدید

اهمیت منطق جدید

فلش کارت

منطق قدیم (منطق مظفر)

منطق جدید

جمله­ های خبری

تعریف منطق به صدق

تعریف منطق به استنتاج

منطق جمله ها و منطق محمول ها

ثابتهای منطقی: ادات و سورها

منطق جمله ها

ترکیب های عطفی

معنی ادات منطقی

ترکیب های فصلی

پایه گذاری صوری نظام منطق جمله ها

معنا شناسی زیان منطق جمله ها

ترجمه زبان طبیعی به زبان منطق جمله ها

شرطی های خلاف واقع

تعبیر

منطق محمولات

جمله های وجودی یا جزئی

سور وجودی مقید و نامقید

جمله های کلی

سورهای کلی مقید و نامقید

جمله های چند سوری

منابع و مآخذ 

بخش هایی از بسته درسی منطق

علم منطق

المنطق : آله قانونیّه تعصمُ مُراعاتها الذهن عن الخطأ فی الفکر

منطق: مجموعه قواعد کلی است که به کاربردی آن، ذهن را از خطای در اندیشه باز می دارد.

      نکات این تعریف:

1. منطق ، هویت ابزاری دارد.
2. منطق ، مانند هر دانش دیگری مشتمل بر قوانین کلی است.
3. تنها کاربرد این قواعد ،‌ ذهن را در مسیر درست اندیشیدن قرار می دهد.

معرفت منطق و مهارت منطقی :

منطق ،‌معرفت و علم است از آن جهت که توصیف گر واقعیت جریان اندیشه است. منطق ، فن و مهارت است از آن جهت که توصیه گر راه درست اندیشیدن است. مهارت منطقی بردورکن استوار است:

1. آموختن معرفت منطق
2. ممارست در بکار بردن قواعد منطق

موضوع منطق:

1. تصورهایی که به تصور جدیدی منجر می شوند (معرِّف)
2. تصدیق های که به تصدیق جدیدی منجر می شوند(حجّت)

گونه های کتاب های منطق از جهت تدوین:

1. منطق دو بخشی، مانند کتاب های النجاه و الاشارات بو علی . شامل : منطق تعریف و منطق استنتاج
2. منطق نه بخشی ، مانند شفای بوعلی ،‌ شامل : مقولات ،  الیسا غوجی ، قضایا، قیاس ، برهان ، جدل ، خطابه، ‌مغالطه و شعر.

خلاصه مباحث:

علم :الف ) علم حضوری ب ) علم حصولی

                             1) ادراکات حقیقی

                                    الف – بدیهی یا ضروری (غیر مأخوذ ازفکر)

                                                1) تصور

                                                2) تصدیق

                                    ب- نظری یا کسبی (مأخوذ از فکر)

                                                1)تصور(مأخوذ از تعریف)

                                                2)تصدیق (مأخوذ از استدلال)

                               2 ) ادراکات اعتباری   

خطای ذهن :

                                       الف) خطای حسی

                                        ب) خطای اندیشه

                               1- خطای مادی  

                                         الف) در تعریف

                                         ب) در استدلال

                               2- خطای صوری

                                          الف ) در تعریف

                                          ب) در استدلال

منطق :

                الف) منطق مادی

                             1ـ منطق تعریف

                             2- منطق حجت

                ب) منطق صوری

                            1 – منطق تعریف

                            2- منطق حجت

 مبحث الفاظ

مبانی :

📢 دانش منطق، جریان اندیشه ( تعریف و حجت) است، پس به معانی ذهنی متعلق است.

📢 زبان ( الفاظ و کلمات ) وسیله انتقال معانی ذهنی است.

📢 بنابراین ، انسان ، موجودی است برخورداراز :

1. نطق باطنی (اندیشه)
2. نطق ظاهری (زبان)

انواع وجود برای یک شیء :

🟩 وجود خارجی : واقعیت بیرون از ذهن

🟩 وجود ذهنی : صورت ذهنی که از حقیقت خارجی بدست آمده است.

🟩 وجود لفظی : الفاظ و کلماتی که نشان دهنده مفهوم ذهنی اند.

🟩 وجود کتبی : علائم و نوشته هایی که حاکی از الفاظ و کلمات اند.

🟩 وجود خارجی (عینی) و وجود ذهنی هردو حقیقی و طبیعی اند. وجود لفظی و وجود کتبی هردو قراردادی و وضعی اند. در منطق باید به وجود لفظی و کتبی توجه کرد، زیرا لازمه انتقال معانی ذهنی به دیگران هستند.

احکام لفظ :

🔍 احکام خاص : احکامی است که درزبان های مختلف، متفاوت است. مانند، احکام لغوی ‌صرفی و نحوی الفاظ (هرزبانی دستور زبان خاص خود را دارد)

🔍 احکام عام : احکامی است که مربوط به زبان (به طورکلی) است و ارتباط با زبان خاص ندارد. مانند: حقیقت و مجاز ،‌ استعار و کنایه

🔍 در منطق از احکام عام زبان بحث می شود.

دلالت و اقسام آن :

اولین بحث در مباحث الفاظ ، خاصیت حکایتگری الفاظ است.

تعریف دلالت : به رهنمونی ذهن ،‌از علم به امری به وجود امر دیگر، خاصیت حکایتگری یا دلالت گویند.

دلالت : علم به شیء                               علم به شیء دیگر                         

    دالّ (دلالت کننده)                           مدلول (دلالت شونده)

مثال : دلالت دود بر آتش         دالّ : دود             مدلول : آتش  

اقسام دلالت:

1- دلالت خفیّ (نهانی): دلالتی است که رهنمونی ذهن در آن ، نهانی است. مانند آنچه دراستنتاج ازآن سخن می گوییم. مثال : دلالت این عبارت «اگر تو بیایی ، خواهم رفت» بر اینکه « اگر تو نیایی نخواهم رفت»‌

2- دلالت جلیّ‌ (آشکار) : مانند دلالت دود بر آتش یا دلالت لفظ بر کلمه . اقسام دلالت جلی :

دلالت حقیقی : دلالتی است که مبتنی بر تصمیم و قرارداد بشر نیست ، ‌شامل:

1.  دلالت عقلی : دلالت متحرک بر وجود محرّک
2. دلالت طبیعی : دلالت پریدگی رنگ بر بیماری

دلالت وضعی : دلالتی است که مبتنی برقرارداد و وضع بشر است. مثال : انواع علائم ونشانه ها مانند علائم رانندگی یا دلالت لفظ بر کلمه .

ارکان دلالت وضعی :

💡 موضوع (دالّ): علامت و نشانه ای که توسط واضع ، وضع می گردد. مثال: لفظ

💡 موضوع له (مدلول): امری که وضع موضوع برای نشان دادن آن است . مثال: معنای لفظ

💡 واضع: کسی که آن علامت را وضع نموده است. مثال : عرف عام

اقسام وضع:

1. وضع تعیینی : عبارت از آن است که واضع ، شخص یا اشخاص معین باشند.  مثال : علائم رانندگی
2. وضع تعیّنی : عبارت از آن است که واضع ، گروهی از انسانها به طور نامشخص باشند. مثال : کلمه یا علامتی که به مرور زمان و کاربرد زیاد ، بین مردم رایج شود.

مدلول لفظ یکی از موارد ذیل است:

اقسام دلالت لفظی :

1. معنای موضوع له: معنایی که واضع ،‌لفظ را برای آن وضع نموده است.
2. معنای مستعمل فیه : معنایی که لفظ را برای نشان دادن آن به کار می برند.

اقسام دلالت لفظ بر معنی (در مقایسه معنای موضوع له و مستعمل فیه)

1. دلالت مطابقه : دلالتی که در آن ، لفظ برخود موضوع له به طور کامل دلالت کند. مانند لفظ «خانه» وقتی می گوییم : خانه ای خریدم.
2. دلالت تضمن : دلالتی که در آن، لفظ جزء معنای موضوع دلالت کند.مانند : لفظ «کتاب» وقتی می گوییم : کتابم پاره شد و مراد صفحه ای از کتاب یا جلد کتاب است
3. دلالت التزام : دلالتی که در آن لفظ بر امری خارج از معنای موضوع له دلالت کند که با آن رابطه و ملازمه دارد. مانند واژه «خانه» وقتی مراد اثاث خانه باشد.

برای دریافت نسخه کامل این بسته درسی

به شماره 09306406058 پیام دهید.

اسم ومسمّی:

چنانچه از لفظ ، مدلول آن (معنای آن) اراده شود. آن مدلول ، مسمّی است . مثال : گربه، حیوان است. چنانچه از لفظ ، خود آن (نه معنای آن) اراده شود.آن لفظ، اسم است که خود لفظ مراد است. مثال :«گربه» چهار حرف دارد.

💡 یکی از لغزشگاه های اندیشه ی آدمی ،‌ مغالطه ی اسم و مسمّی است.

مبحث الفاظ : لفظ مرکب

لفظ مرکب دارای چهار شرط است.

1. لفظ دارای اجزاء باشد.الفاظی که جزء ندارند، مفردند. مانند همزه استفهام
2. معنای لفظ هم دارای اجزاء باشد، کلمه ی«هستی»هر چند مرکب از حروفی است ولی دارای یک معنای بسیط است.
3. جزء لفظ بر جزء معنا دلالت کند. مانند«کتاب سعید» که دارای دو جزء است وهریک برمعنای خوددلالت دارند.
4. دلالت جزء لفظ برجزء معنا قصد شده باشد. مثال: «سیمرغ» مرکب نیست، زیرا هر چند دارای سه شرط اول است ولی مراد ازآن«سی مرغ» نیست. 

اقسام لفظ مفرد:

1- ادات : لفظ مفردی است که به خودی خود معنای مستقلی در ذهن ندارد.

2- کلمه : لفظ مفردی است که به خودی خود معنای مستقلی دارد و مفید معنای زمان است .

3- اسم : لفظ مفردی است که به خودی خود معنای مستقلی دارد ولی مفید معنای زمان نیست.

تقسیم بندی فوق با تقسیم بندی از کلمه (اسم،فعل،حرف) منطبق است.

اقسام لفظ مرکب:

مرکب ناقص : لفظ مرکبی است که معنایش نا تمام باشد به گونه ای که شنونده در انتظار اتمام سخن باشد.    مثال : خانه بزرگ من.

مرکب تام : لفظ مرکبی است که معنای آن کامل باشد، به گونه ای که سکوت گوینده پس از آن جایز باشد.   مثال : ای کاش می رفتم .

طبق درس منطق هدف نهایی و مقصود اصلی عالم منطق (( مباحث حجت )) است یعنی بحثهای مربوط به معلوم تصدیقی که برای رسیدن به شناخت مجهول تصدیقی به کار گرفته می شود و بحثهای گذشته همگی در واقع مقدماتی به شمار می روند حتی بحث معرف زیرا ما از آن رو درباره معرف بحث می کنیم که با کمک آن بتوانیم اجزای قضیه یعنی موضوع و محمول را بشناسیم.

حجت نزد منطق دانان عبارت است از (( ما یتالف من قضایا یتجه بها الی مطلوب یستحصل بها )) = مجموعه ای از قضایا که توسط آن به قضیه ای که از آن به دست می آید روی آورده می شود و چون برای اثبات مطلوب به آن خضم احتجاج می شود آن را حجت می نامند و از آنجا که بر مطلوب دلالت می کند به آن دلیل می گویند و تالیف کردن و فراهم نمودن آن برای دلالت بر مطلوب استدلال نام دارد.

برای دریافت نسخه کامل این بسته درسی

به شماره 09306406058 پیام دهید.

برای مشاوره اینجا بزنید