تاریخ بروزرسانی : 1397/10/24
نام بسته درسی : سیاست و توسعه روستایی
—————————————————————
فهرست:
مقدمه |
مقایسه و بررسی فرآیندهای توسعه سیستمهای اقتصادی |
شاخصهای پایداری |
انتقادها به مفهوم آثار زیست محیطی |
محاسبه آثار زیستمحیطی |
مفهوم عملیاتی قلمرو محیطی |
توسعه روستایی چیست؟ |
استراتژیهای توسعه روستایی |
رویکردهای فیزیکی-کالبدی |
رویکردهای اقتصادی |
رویکردهای اجتماعی-فرهنگی |
رویکردهای فضایی, منطقهای و ناحیهای |
ضرورت توجه به توسعه اجتماعی و اقتصادی روستایی |
شرایط توسعه |
نقش توسعه روستايي در توسعه ملي |
بعد اقتصادي |
بعد اجتماعي |
بعد زيست محيطي |
بعد سياسي و امنيتي |
راهکارهاي توسعه روستايي در ايران |
اهداف ترویج کشاورزی |
اصول آموزشهای ترویجی |
کارکرد های ترویج |
عوامل بوم شناختی |
عوامل اقتصادی |
عوامل سیاسی |
عوامل اجتماعی ـ فرهنگی |
عوامل زیر ساختی |
عوامل نهادی |
رهیافتهای ترویج کشاورزی |
رهیافت ترویج کشاورزی عمومی |
رهیافت آمورش و دیدار |
دلایل توسعه رهیافت ترویج مشارکتی در دهه های اخیر |
رهیافت پروژه |
رهیافت توسعه نظام های زراعی |
رهیافت تسهیم هزینه |
رهیافت موسسه آموزشی |
عوامل موثر بر ظهور و پیدایش سازمانهای کشاورزان |
انواع سازمانهای کشاورزان |
معیارهای گزینش روش ترویجی مناسب |
طبقه بندی نیازها |
اصول مهم در تعیین نیازهای آموزشی کشاورزان |
روشهای تعیین نیاز آموزشی |
روشهای جمع آوری اطلاعات در نیاز سنجی و شناخت جامعه روستایی و عشایری |
قوم نگاری |
رهیافتهای اساسی در قوم نگاری |
مرفولوژی روستایی |
تعاريف و مفاهيم ده و روستا |
تعاريف و معاني مرفولوژی روستايي |
ملاكها و ضوابط تفكيك شهر و روستا |
تعريف روستايي |
خصوصیات روستایی |
درجات روستايي- شهري |
استقرارگاههاي روستايي |
توزيع فضايي مساكن |
معیار و مفهوم توسعه در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه |
کشورهای در حال توسعه |
منابع (زیر خط) توسعه |
نوعشناسی و نامهای کشورها |
نکات مهم |
آزمون خودسنجی با پاسخ |
منابع |
بخش هایی از بسته درسی سیاست و توسعه روستایی
مقدمه
امروزه قدرتهای اقتصادی بزرگترین بخش زندگی ما را تحت سیطره خود دارند، مهمترین سؤالی که پیش میآید این است که با استفاده از تئوریهای اقتصادی معاصر، در چه سطحی میتوان توسعه پایدار را تجزیه و تحلیل و اجرا کرد. تئوریها و مفاهیم توسعه اقتصادی در قرن گذشته نمیتوانست نیازهای انسانی را تأمین کند و آن را تنها در زنجیرهای از مطالعات حمایت محیطی خلاصه مینمود. این مسائل موجب شد تا رویکردهای جدیدی ارائه شود و ماهیت تئوری اقتصادی و نقش و وظایف بالقوه آن برای حل مسائل مرتبط با وجود انسان انتقادی و بقای شهروندی تعریف شود.
در ابتدای دهه 1990 بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، گروه زیادی از کشورها با ویژگی خاص توسعهای خود در دو گروه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تقسیم شدند. اگر چه این کشورها با اقتصاد به اصطلاح در حال تغییر، محدود به حوزه اقیانوس آرام میشدند ولی توجه کمتری به تجزیه و تحلیل ویژگیهای خاص توسعه آنها در حاشیه رکود وضعیت اقتصادی میشد و نه تنها به تجزیه و تحلیل وضعیت آنها در بخشهای مختلف تولید اقدام نمیشد بلکه وضعیت مصرف منابع طبیعی و آلودگی محیطی نیز مورد غفلت واقع شده بود.تغییر در جهت اقتصاد بازار که مبتنی بر سرمایهگذاری بخش خصوصی بود از طریق ساخت دهی مجدد اقتصاد کشورهای کمونیستی و تعدیل فعالیتهای آنها دنبال میشد. تغییر سریع در جهت اقتصاد بازار، باز ساختدهی اقتصادی، افزایش قیمت انرژی و منابع دیگر، بسیاری از مسائل جدی را در دهههای اخیر موجب شد، ولی افزایش مصرف منابع تجدیدپذیر از نقطه نظر پایداری تغییرات مثبتی در توسعه ایجاد کرد.
هر چند مفهوم توسعه پایدار به قدر کافی روشن است لیکن تفسیر و تعریف واقعی توسعه پایدار مباحث زیادی را در خصوص مدلهای پیشنهادی جدید توسعه پایدار اجتماعی و مدیریت آن، بوجود آورده است. و اگر مفاهیم توسعه پایدار بوسیله اصول جدید و پیشفرضهای روش شناختی جدید تقویت شود، درک ماهیت پایداری و همراهی آن با تعریف جدید توسعه پایدار و معنی جدید مدیریت آن آسانتر خواهد بود.
1- اصول و ساز و کارهای تصمیمگیری مدیریت توسعه پایدار اجتماعی
به لحاظ تاریخی، مفهوم پایداری در ابتدا در اقتصاد و محیط زیست همچنین در متون چند رشتهای استفاده میشد. علاوه بر آن مفهوم پایداری از زوایای فرآیندهای خرد و جهانی گسترده بوده و کاربران بسیار متعدد پایداری و احتمال تعامل آنها را در بر میگیرد.
اگرچه مفهوم ماهیت توسعه پایدار تا حدودی روشن است ولی تفاسیر و تعاریف توسعه پایدار مباحث زیادی را منجر شده است. ابهام در مفهوم توسعه پایدار به ماهیت دوگانه آن بر میگردد زیرا هم توسعه و هم پایداری را پوشش میدهد. در ادبیات اقتصادی و محیطی 70 تعریف برای توسعه پایدار زیست محیطی ارائه شده است. جا دارد از تعریف ارائه شده در گزارش کمیسیون برانتلند که ایده بهتری در مورد توسعه پایدار ارائه میکند استفاده کنیم؛
توسعه پایدار نوعی از توسعه است که نیازهای نسل امروز را بدون به خطر انداختن فرصتهای آن برای تأمین نیازهای نسلهای آینده ارضاء کند. مفهوم توسعه پایدار مرزهای مشخصی- نه مطلقاً محدودی- دارد ولی استفاده از منابع موجود تکنولوژیکی و محیط سازمان اجتماعی و ظرفیت جذب اثرات فعالیتهای انسانی را محدود میکند.
ولی مشکل تعریف دقیق عبارت توسعه پایدار و محتوی اقتصادی آن در تئوری مدیریت میتواند به عنوان مزیت در نظر گرفته شود، زیرا در همه سطوح، قلمرو مباحث و تنوع مدلهای احتمالی توسعه مورد غفلت واقع شده است. و از این رو جای بحث زیادی دارد.
در تجزیه و تحلیل پیامدهای توسعه اجتماعی سه بعد قابل تمیز است:
1- بعد زیستمحیطی 2- بعد اقتصادی 3- بعد اجتماعی
مطابق فهم کنونی از توسعه پایدار دارای سه اصل است؛ حمایت محیطی، توسعه اقتصادی و توسعه اجتماعی. بر این اساس سه رویکرد در مدیریت توسعه پایدار اجتماعی وجود دارد. رویکرد اقتصادی، رویکرد زیستمحیطی و رویکرد اجتماعی.
1- رویکرد مدیریت توسعه پایدار اقتصادی؛ که بر مبنای تئوری پایداری سرمایه سولو و مفهوم حداکثر سازی درآمد هیکس- لیندال استوار است، و از طریق پسانداز منابع ارزشمند ضروری برای نسلهای آینده حاصل میشود (یعنی اجرای اصل توزیع منصفانه و برابر میان نسلها). این رویکرد در ادبیات توسعه پایدار خیلی مشهود است، از جمله آن میتوان به تجزیه و تحلیل استفاده از منابع طبیعی تجدیدپذیر اشاره کرد؛ در واقع مبتنی بر تئوری مطلوبیت و اثربخشی اقتصادی است که در استفاده مطلوب از منابع کمیاب کاربرد دارد ولی اینجا ما با موضوعات متعددی مواجه هستیم از جمله آن مسائل مرتبط با حفظ سرمایه، شناسائی انواع و قابلیت تغییر آن، همینطور ارزیابی انواع ارزشها نظیر منابع زیست محیطی.
2- رویکرد اکولوژیکی به مدیریت توسعه پایدار: این رویکرد به ثبات سیستمهای زیستی و فیزیکی توجه دارد که در کارهای علمی هولینگس (1973) مورد توجه واقع شده است. مطابق این رویکرد وظیفه اولیه توسعه اقتصادی تعیین محدودیتهای سیستمهای طبیعی فعالیتهای اقتصادی متعدد است. در این مورد حیات زیرسیستمها در نگاه اقتصادی ثبات جهانی کل اکوسیستم ضروری است. بنابراین در اهمیت حفاظت از تنوع زیستی کافی است بدانیم که هیچ چیزی نمیتواند جای آن را بگیرد. این در واقع به ما مخالفت با استفاده بیملاحظه آن را در تعیین ارزش تنوع زیستی متذکر میشود.
آزمون خودسنجی :
1ـ از وجوه تمایز کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته در چیست؟
الف) ویژگی های اقتصادی ب) ویژگیهای اجتماعی
ج) ویژگیهای فرهنگی د) ویژگیهای سیاسی
2ـ “ترکیب نیروی کار” و تولید در بخش کشاورزی در کشورهای در حال توسعه اشاره به کدام مشکل در این کشورها دارد؟
الف) اقتصادی ب) محیطی ج) فرهنگی د)ساختاری
پاسخنامه :
1ـ جواب: گزینه الف
2ـ جواب: گزینه د
نوشتههای تازه