[2]
نام بسته : درس زبان عربی
————————————————————–
فهرست
بخش نحو
فصل اول : باب الاسم
بخش اول : منصوبات
المفعول المطلق
مفعول به
تعدی الفعل الی اکثر من مفعول
اسم الفعل
اسم فاعل و صیغه های مبالغه
اسم المفعول
الصفت المشبهه
المصدر
افعل التعجّب
التحذیر و الاغراء
الاختصاص
الاشتغال
التنازع
المنادی
الاستغاثه
الندبه
الترخیم
المفعول له ( لاجله )
المفعول فیه
المفعول معه
الحال
التمییز
افعل التفضیل
افعال المدح و الذم
الاستثناء
نکات مهم این فصل
تستهای پایانی این فصل
بخش دوم : مرفوعات
الفاعل
نائب الفاعل
المبتدأ و الخبر
مرتبه المتبداء و الخبر
علاقات الخبر بالمبتدأ
ملحقات المبتدأ و الخبر
المبتدا و الصفه
حذف المبتدأ و الخبر
ضمیر الفصل او العماد
اسم کان و اخواتها
اسم کاد و اخواتها
الاحرف المشبهه بـ « لیس »
خبر انّ و اخواتها
لا النافیه للجنس
ضمیر الشأن
نکات مهم این فصل
تستهای پایانی این فصل
بخش سوم : مجرورات
حروف الجر
الاضافه
الاضافه المعنویه
الاضافه اللفظیه
فی ما یضاف الی الجمله
نکات مهم این فصل
تستهای پایانی این فصل
بخش چهارم : توابع
النعت
التوکید
البدل
العطف
نکات مهم این فصل
تستهای پایانی این فصل
فصل دوم : باب الفعل
مواضع رفع المضارع و نصبه
مواضع جزم المضارع
نکات مهم این فصل
تستهای پایانی این فصل
فصل سوم : باب الحرف
نکات مهم این فصل
تستهای پایانی این فصل
بخش صرف :
فصل اول : باب الفعل
الفعل ماضٍ و مضارع و امر
الفعل المجرّد و المزید
مزید الثلاثی و مزید الرباعی
الفعل الصحیح و المعتل
الفعل اللازم و المتعدی
المعلوم و المجهول
الاعلال
المؤکد و غیر المؤکد
نکات مهم این فصل
تستهای پایانی این فصل
فصل دوم : باب الاسم
اقسام الاسم
المصدر
المصدر المیمی و اسم المصدر
فی المرة و النوع
اسماء الفاعل و المفعول
الصفة المشبهه
أفعل التفضیل
أوزان المبالغه
اسم المکان و الزمان و اسم الآلة
الاسم المقصور و الممدود و المنقوص
احکام المثنی
جمع المذکر السالم
جمع المؤنث السالم
جمع التکسیر ( مکسر)
الموصوف و الصفة
اسم الجنس و العلم
المذکر و المؤنث
النسبة
التصغیر
الأعراب
تقدیر علامات الأعراب
المعرب المنصرف و غیر المنصرف
البناء
الضمیر
اسم الاشاره
اسم الموصول [3]
اسماء الشرط
اسماء الاستفهام
الکنایات
الظروف
الأعداد
نکات مهم این فصل
تستهای پایانی این فصل
بخش هایی از بسته درس زبان عربی
فصل اول
بخش اول : منصوبات
* اقسام مفعول مطلق
1- تأکیدی.
2- نوعی ( بیان نوع مبیَّن ) که خود دو نوع است:
الف )مضاف : جلس جلوسَ الاطفال .( ترجمه :همچون )
ب)موصوف: سرتُ سیراًحسناً .( در ترجمه حذف می شود.)
3- عددی : جلستُ جلستَینِ .
- ترجمه مفعول مطلق تأکیدی : قطعاً
مفعول مطلق تأکیدی مثنی یا جمع نمی شود چون به منزله فعل است مانند :
رأیتک مجتهداً اجتهاداً
مفعول مطلق تأکیدی
شبه فعل
اما مصدری که به منزله نوع و عدد است جمع و مثنی می شود.
* عوامل مفعول مطلق
1) فعل ( قبل از مفعول مطلق در ابتدای جمله): فرحتُ فرحاً .
2) وصف ( شبه فعل ، وصف یا اسمای مشتق ) : رأیتُ مجتهداً اجتهاداً .
3) مصدر :سُرِرتُ بجدِّ کَ جدّاً فی طلب العلم .
مصدر ثلاثی مجرد مفعول مطلق
أفعل تفصیل وصف مشبهه نمی توانند عامل مفعول مطلق باشند .
گاهی مصدری مترادف مفعول مطلق تأکیدی جانشین مفعول مطلق می شود مانند :
« قمتُ وقوفاً » ، « جلستُ قعوداً »
*نوّاب مفعول مطلق مبیّن ( نوعی و عددی ) :
1) کل و بعض مضاف به مصدر: فَرِح کلَّ الفرح .
نایب مفعول مطلق
اذهب الی الکلیه بعض الایام.
نایب ظرف
نکته : اگر مضاف الیه، مصدر باشد « کل » و « بعض » مفعول مطلق و اگر مضاف الیه، ظرف باشد، نایب ظرف هستند.
2) عدد ؛ مانند : جُلِدَ المجرمُ خمسین جلدهً .
3) آلت : مانند قرعتُهُ سوطاً .
4) صفت :مانند : « غَنّی اجملَ غناء »
5) کلمه ای که بر نوع خاصی دلالت دارد. مانند : « رجع القهقری » قهقری نوع خاصی از رجوع است .
6) هیئت : عاش عیشهً راضیه .
7) اسم اشاره : احسنتُ الیه ذلک الاحسان .
گاهی « أیّ » و « ما »هم می توانند جانشین مفعول مطلق شوند :« أیّ عیشٍ تعیشُ» «ایَّ سیرٍ تَسِر، أسِر»«أیاً تُعاشِر اُعاشِر» .
گاهی عامل مفعول مطلق حذق می شود : شکراً ، حمداً ، سمعاً و طاعةً ، عجباً ، أیضاً ، سبحانَ.
گاهی ضمیر نایب مفعول مطلق می شود :
علمتک تعلیماً لا اعلمه احداً .
نایب مفعول مطلق
*مفعول به :
* جایگاه مفعول به : اصل آن است که بعد از فاعل واقع شود اما گاهی برای افاده حصر بر فعل و فاعل هم مقدم می شود.
* موارد حذف مفعول به : 1) در صورتی که نشانه و قرینه روشنی بر مفعول به دلالت کند . مانند : «شرب زیدٌ فارتوی » . « ارتوی » به معنی سیراب شدن قرینه ای است که بیانگر «ماء » است .
2) در صورتی که مفعول به معروف باشد . مانند :
« یغفرالله لمن یشاء» که « ذنوب»مفعول به بوده که به خاطر معروف بودن حذف شده است.
- گاهی مفعول به جمله است خصوصاً بعد از قال و مشتقات آن :
« قل هو الله احد »
مفعول به
- أنّ چون حرف مصدری است و جمله بعدش صله حرف مصدری،لذا
به همراه جمله بعدش یک نقش می پذیرند مانند : «علمتُ انّک نحجتَ فی الامتحان .» مفعول به
* عامل مفعول به: در اکثر مواقع فعل متعدی است اما در مواردی عامل مفعول به از جمله حذف می شود.
حذف عامل مفعول به به دو صورت اتفاق می افتد:
سماعی : اَتَیتَ قوماً اهلاً و مکاناً سهلاً .
مفعول به مفعول به
قیاسی ؛ که خود دو حالت دارد:
وجوبی : منادی ، اختصاصی ، اشتغال ، تحذیر ، اغراء .
جوازی : و آن در صورتی است که استفهام یا قرینه ای ذکر شده باشد که پی به عامل مفعول به می بریم . مانند : « مَن رأیتَ ؟ »
مفعول به
- در مثال حذف سماعی قوماً و مکاناً، مفعول به؛ و اهلاً و سهلاً جانشین مفعول به هستند که در صورت حذف فعل ، خود مفعول به می شوند .
*تعدی الفعل الی اکثر من مفعول ؛
اقسام افعال متعدی :
- متعدی به یک مفعول به .
- متعدی به دو مفعول به که در اصل مبتدا و خبر بوده اند (افعال قلوب).
3-متعدی به دو مفعول به که در اصل مبتدا و خبر نبوده اند.
4-متعدی به سه مفعول که دو تای آخر در اصل مبتدا و خبر بوده اند.
- افعال قلوب : بریقین یا تردید یا رجحان که از امور قلبی و درونی هستنددلالت دارند .
- افعال یقین : رأی ، عَلِمَ ، وَجَدَ ، تعلّم ، ألفی .
- افعال رجحان : ظنّ ، حال ، حَسِبَ ، زَعَمَ ، هَب .
- افعال تحویل و تصییر که ملحق به افعال قلوب هستند : صَیَّرَ ، ترک ، غادر، اتّخذ ، جَعَلَ ، رَدَّ.
مثال : وجدتُ العلمَ نافعاً . دو مفعول به در اصل مبتدا و خبر بوده اند : العلمُ نافعٌ .
مفعول به
– ظننتُ الجبلَ قریباً. این دو مفعول به در اصل مبتدا وخبر بوده اند : الجبلُ قریبٌ .
– صَیَّرتُ الطیّنَ خزفاً .
مفعول به
- همه افعال قلوب متصرف تام هستند یعنی ماضی ، مضارع و امر دارند وحکم مشتقات و ساختارهای دیگر افعال قلوب همانند حکم ماضی آن است . به استثنای « هَب » و« تَعَلَّم » که فقط کاربرد امری دارد.
- هرگاه میان افعال قلوب وجمله پس از آن الفاظ صدارت طلب بیاید از عمل ملغی می شوند . برخی الفاظ صدارت طلب عبارتند از : « ها ، لا ، اِن ، لَ » . مانند :
ظننتُ لِـسعیدٌ افضلُ مِن احمدَ .
غیر عامل ابتدا مبتدا خبر
* افعال متعدی به دو مفعول به که در اصل مبتدا و خبر نبوده اند : در واقع این افعال به اعتبار معنا دو مفعولی هستند ولی مفعول ها قابلیت مبتدا شدن را ندارند . این افعال عبارتند از : کسا ، رَزَقَ ، أطعم ، سقی ، زَوَّدَ ، اسکن ، اعطی . مثال : إنّا اعطینـاک الکوثر .
مفعول به
- در این افعال ، کلمه ای که به معنای فاعلی نزدیک است و در واقع اسم شخص ( موجود زنده ) است ، مفعول اول و کلمه ای که به معنای مفعولی ( شئ ) نزدیک است ، مفعول به دوم قرار می گیرد؛ مانند : کسا اخوک الفقیرَ ثوباً .
اما اگر تقدیم چنین مفعولی ( در معنای فاعلی ) اشکالی در عبارت به وجود آورد ، جایز است آن را مؤخّر ذکر کرد ؛ مانند : أعطیتُ الکتابَ صاحِبَهُ .
مفعول به در معنای مفعول مفعول به در معنای فاعل
در مثال اخیر، مرجع ضمیر « ه » در صاحبه ، کتاب است و اگر مقدم ذکر شود تقدّم در ضمیر برای مرجع مؤخّر ، پیش می آید .
* افعال متعدی سه مفعولی : أری ، أعلم ، حَدَّثَ ، خَبَّرَ ، أخبَرَ ، أنبَأَ ، نَبَّأَ .
مثال : یریهم اللهُ اعمالَهم حسراتٍ علیهم.
مفعول به 1 مفعول به 2 مفعول به 3
در این مثال مفعول به اول اسم یا ضمیر است و مفعول به دوم و سوم در اصل مبتدا و خبر بوده است .
- از « حَدَّثَ » و « نَبَّأَ » طبق درس زبان عربی تنها در صورتی که مجهول باشند متعدی به سه مفعول ساخته می شود . مانند : اُنبِئتُ زیداً فاضلاً .
نائب فاعل مفعول به1 مفعول به 2
در این مثال چون انبأ مجهول است لذا مفعول به اول ، نایب فاعل قرار می گیرد .
* اسم الفعل : اسم مبنی شبیه فعل که در تحلیل نحوی باید به اسم فعل بودن آنها و بنای آنها اشاره شود و در حالت فعلی آنها باید به فاعل و مفعولٌ به آنها اشاره شود.
اقسام اسم فعل به لحاظ زمان: ماضی، مضارع ،امر
* اسم فعل های ماضی : هیهات (: بَعُدَت جدّاً ) ، شتّان ( افترق جدّاً ) ، سُرَعان ( أسرع جدّاً ) ، بطآن ( أبطاً ).
*اسم فعل های مضارع : بخٍ بخٍ (أستحسنُ ) ، آه (أتوجّع ) ، قطّ (یکفی ) ، وَی ( أتعّجبَ) ، واهاً (أتعجّب ) ، أفٍّ (أتضجَّرَ ) .
* اسم فعل های امر : حیٍّ ، صَه (اُسکُت ) ، آمین ، هَیتَ (أسرَعَ ) ، هیّا (أسرع ) ، هَلُّمَ ، [ الیک ، ها ، هاء ، دونَکَ ، عِندَک : به معنی خُذ ] ، علیکَ ، أمامَکَ (تقدّم ) ، وراء ک (تأخّر ) ، مَه (اِنکَفِف ) ، مکانک (قِف ) ، أیه (أدِم کلامَک ) ، بَلهَ (اُترک )، رُوَیدَ (تَمهَّل ، أمهِل ) .
: تعال
هَلُّمَ + مفعول به أحضر
+ ب الزم
عَلیک + مفعول به إحفظ
- « بَلهَ »و «رویدَ » اگر تنوین بگیرند یا مضاف واقع شوند اسم فعل نیستند بلکه مفعول مطلق برای فعل محذوف هستند :
بلهأ الشرّ . بَلهَ الشرّ .
رویداً اخاک . رویدَ اخیک .
[4]برای مشاوره اینجا بزنید [4]
[5]  | [6] |