امکان جایگزینی آزمون جامع برای دانشجویان دکتری

«رضا نقی‌زاده» مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم ر مورد نظارت بر صحت و سنجش کیفیت آزمون جامع ^[11] که به دانشگاه‌ها واگذار شده، توضیح داد: آزمون جامع دکتری توسط گروه‌های آموزشی در هر دانشگاه برگزار می‌شود نه صرفا توسط یک استاد؛ به این معنا که در برگزاری آزمون جامع ترکیبی از اساتید سوالات آزمون را طراحی می‌کنند، باز هم ترکیبی از اساتید مصاحبه دانشجویان را در رشته‌هایی که آزمون شفاهی هم دارند، انجام می‌دهند. در نتیجه احتمال اینکه صرفا نظر یکی از اساتید در نمره آزمون جامع افراد لحاظ شود، کاهش پیدا می‌کند. 

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم تصریح کرد: در صورتی که دانشجویی احساس کند حقی از او ضایع شده، می‌تواند در چهارچوب ضوابط دانشگاه موضوع را اطلاع دهد و شکایت خود را هم ثبت کند. مسئولان مربوطه حتما شکایت دانشجویان نسبت به نمره آزمون جامع ^[12] دکتری تخصصی را بررسی می‌کنند. 

چرا دانشجویان دکتری باید “آزمون جامع” بدهند؟ ^[13]

نقی زاده در پاسخ به این سوال که آیا استانداری برای تعیین سهل یا سخت بودن آزمون جامع دکتری وجود دارد؟ بیان کرد: معمولا سوالات آزمون‌های جامع از مباحثی که دانشجویان در دوره دکتری گذرانده‌اند طرح می‌شود و در اکثر اوقات به لحاظ سخت یا آسان بودن، مشابه با وضعیت سختی یا آسانی دوره تحصیلی فرد است. 

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم ادامه داد: امسال برای ورودی‌های ۱۴۰۲ – ۱۴۰۳ در آیین نامه آموزشی شهریورماه مطابق مصوبه جلسه ۹۶۲ شورای عالی؛ برنامه ریزی آموزشی ابلاغ شد و برای اولین بار به دانشگاه‌ها اجازه داده شد از طریق شیوه‌نامه آموزشی خود امکان جایگزینی آزمون جامع با معدل و مقاله دانشجویان را داشته باشند. 

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم عنوان کرد: در این شیوه‌نامه شرایط جایگزینی کاملا مشخص شده است و بعضی از دانشگاه‌ها مانند دانشگاه شیراز این جایگزینی را اعمال کردند و برخی دیگر از دانشگاه‌ها نیز قسمت‌هایی از این شیوه جدید را اعمال کردند و تعدادی از دانشگاه‌ها نیز جایگزینی را در شیوه‌نامه آموزشی جای ندادند، ولی به طور کلی این اختیار به دانشگاه‌ها داده شد تا به جای آزمون جامع موارد دیگری را جایگزین کنند که بعضی از دانشگاه‌های بزرگ ما از آن استقبال کردند، اجرایی شدن چنین تحولی اتفاق مهمی است و می‌تواند پاسخگوی مطالبات دانشجویانی باشد که با شیوه‌نامه جدید در مقطع دکتری تحصیل می‌کنند. 

نقی‌زاده در مورد مزایای اختیاردهی به دانشگاه‌ها برای جایگزینی مقاله و معدل و… به جای آزمون جامع تاکید کرد: این اختیار به دانشگاه‌ها اجازه می‌دهد که با توجه به شرایط و آمایش خود در مورد جایگزینی آزمون جامع ^[15] تصمیم بگیرد.

نقی زاده اضافه کرد: با توجه به اینکه رشته‌های تحصیلی از نظر ماهیت، نوع مقاله، معدل و… با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند، امکان جایگزینی آزمون جامع را در مواردی که در آیین نامه یکپارچه مقررات آموزشی در کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی اعلام شده، به دانشگاه‌ها سپردیم. پس دانشگاه‌ها با توجه به نوع رشته‌ها و شرایطی که دارند، می‌توانند آزمون جامع را با سایر موارد جایگزین کنند. 

نقی زاده در پاسخ به این سوال که دانشجویان چطور می‌توانند به نتیجه آزمون جامع اعتراض کنند، اظهار کرد: در هر دانشگاه با توجه به شیوه‌نامه‌ها، راه ثبت اعتراض به نمره آزمون جامع متفاوت است، ولی معمولا باید به گروه آموزشی اعتراض را اعلام کرد و اگر همچنان اعتراضی داشتند این امکان وجود دارد که دانشجویان مراتب را به معاونت آموزشی دانشگاه خود ارجاع دهند.

اعتراض به نمره آزمون جامع دکتری

مفاد آزمون جامع شامل دو تا سه درس تخصصی است که توسط اساتید هر رشته مشخص می‌شود. پس از اتمام فرآیند برگزاری آزمون جامع، دانشجویان باید منتظر اعلام نتایج آزمون باشند و در صورت قبولی مجوز رساله دکتری را کسب می‌کند. نتایج آزمون توسط مدیر گروه آموزشی به معاون آموزشی دانشکده اعلام می شود. معاون آموزشی دانشکده نیز در مدت زمان حداکثر یک هفته باید نتایج را به دانشجو اعلام کنند.
اگر نمره کسب شده با توجه به عملکردی که دانشجو در آزمون جامع داشته است مورد قبول نباشد و باعث رد شدن در امتحان جامع شود در این صورت لازم است دانشجو مراتب اعتراض به نمره آزمون جامع دکتری را اعلام کند تا مجددا نمره آزمون جامع در کمیته بررسی اعتراضات مورد بازبینی قرار گیرد. معمولا روال ثبت اعتراض به صورت حضوری است.
دانشجو می تواند یک هفته بعد از اعلام نتایج نهایی به صورت کتبی مراتب اعتراض به نمره آزمون را به معاون آموزشی دانشکده ارائه کند. معاون آموزشی دانشکده لازم است با تشکیل کمیته مربوطه، اعتراض دانشجو را بررسی کند . صورتجلسه ارزیابی جامع بررسی اعتراض دانشجو پس از بررسی و تایید اعضای جلسه باید ظرف مدت ۱۵ روز به معاون آموزشی دانشکده اعلام شود تا نتیجه اعتراض از طریق معاون دانشکده به دانشجو اعلام شود.

قبول نشدن در آزمون جامع دکتری سراسری

آزمون جامع دکتری سراسری به عنوان آزمونی برای دانشجویان دکتری است که پس از گذراندن دروس تئوری و عملی به منظور اخذ درس مهم رساله برگزار می‌شود. هدف از این آزمون احراز توانمندی آموزشی و پژوهشی دانشجو و سنجش توانایی‌های تجزیه و تحلیل مسائل با رویکردی علمی است که مطابق شیوه نامه آزمون جامع هر دانشگاه برگزار می‌شود. دانشجویان دکتری باید حداکثر تا پایان نیمسال چهارم آزمون جامع را با موفقیت به اتمام رسانده باشند.
مفاد آزمون جامع مطابق نظر مدیر گروه آموزشی در هر رشته تعیین می‌شود. اطلاع‌رسانی زمان آزمون جامع و همچنین دروس امتحانی بر عهده معاونت آموزشی دانشگاه است. لازم به ذکر است که شرایط قبول نشدن در آزمون جامع دکتری سراسری، عدم کسب نمره ۱۶ به بالا بعد از ارزیابی توسط اساتید مربوطه است
رد شدن در امتحان جامع سراسری برای مرتبه اول باعث می‌شود که به دانشجو فرصت مجدد برای شرکت در آزمون جامع داده شود و در صورت شرکت مجدد در آزمون و عدم قبولی، دانشجو از دانشگاه اخراج می‌شود و موفق به اخذ مدرک دکتری نمی‌شود. بنابراین توصیه می‌شود که دانشجو قبل از آزمون جامع به صورت کامل نسبت به مطالعه دروس امتحانی اقدام کند. همچنین در صورت قبول نشدن در آزمون جامع و اخراج از دانشگاه، دانشجو نمی‌تواند مجددا همان رشته را در دانشگاه تحصیل کند.

قبول نشدن در آزمون جامع دکتری دانشگاه آزاد

آزمون جامع دکتری دانشگاه آزاد مطابق بخشنامه صادره از دو بخش کتبی و شفاهی تشکیل شده است که میزان تاثیر هر کدام از مراحل در آزمون برابر با ۵۰ درصد است. در صورتی که دانشجو در مرحله اول نمره قبولی را کسب کند باید وارد مرحله آزمون شفاهی شود. شرط قبول نشدن در آزمون جامع دکتری دانشگاه آزاد، عدم کسب نمره بالای ۱۶ در آزمون است.
آزمون جامع دکتری دانشگاه آزاد به صورت استانی و مطابق بخشنامه واحد برگزار می‌شود.
دانشجویان در صورت داشتن شرایط شرکت در آزمون جامع شامل داشتن مدرک زبان و همچنین معدل بالای ۱۶ باید درخواست شرکت در آزمون را به معاون آموزشی دانشکده ارائه کنند. در صورتی که دانشجویی برای دروس تئوری در مدت زمان تحصیل در مقطع دکتری، معدل بالای ۱۶ را کسب نکرده باشد، در حالت کلی شرط شرکت در آزمون جامع را ندارد و قبل از برگزاری آزمون جامع از دانشگاه اخراج می شود.
رد شدن در امتحان جامع در دانشگاه آزاد دارای عواقبی برای دانشجو است که مهمترین آن اخراج از دانشگاه است. در صورت قبول نشدن در آزمون جامع دانشگاه آزاد در مرحله اول، دانشجو باید متحمل پرداخت هزینه برای شرکت مجدد در آزمون جامع شود.
همچنین اخراج از دانشگاه باعث می‌شود که علاوه بر عدم تحصیل در همان رشته دانشگاهی، باید مجددا در آزمون ورودی دکتری و روند مصاحبه دکتری شرکت کنند تا بتواند به عنوان دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد شناخته شود.