سرفصل های درس فیزیولوژی غشا سلولی

نام بسته درسی : فيزيولوژي غشا

———————————————————

فهرست:

فصل اول : فيزيولوژي غشا

فصل دوم : انتقال مواد در غشا

فصل سوم : باز جذب در توبول‌هاي كليه

فصل چهارم : گوارش ترشح و جذب

منابع و مآخذ

 بخش هایی از بسته درسی فيزيولوژي غشا

فصل اول

فيزيولوژي غشا

جديدترين مدل غشا مدل موزائيك سيال است كه آنرا مدل سينگر نيكلسون مي‌نامند، بنيان اصلي يك غشا زيستي داراي 2 لايه ليپيدي است در بين دو لايه پروتئين‌ها شناورند. دو لايه منعطف، سيال. سياليت آن امكان حركت مولكول‌ها به طور جانبي در غشا را ایجاد میکند. سيتو پلاسم هر سلول و بسياري از اندامك‌هاي داخل ان توسط يك غشا احاطه شده كه، يك ساختمان نازك و ارتجاعي به ضخامت بين 5/7 تا 10 نومتر است.

Stopدر غشا غلاف ميلين، به طور استثنا دارای لیپيد بیشتر از پروتئين مي‌باشد.

تركيب تقريبي غشاي سلول شامل:

55% پروتئين

25% اسفنگولیپید

13% كلسترول

4% چربي

3% كربوهيدرات

ليپيدهاي غشا:

ليپيدها به حالت نامتقارن در دولايه در غشا پراكنده شده‌اند و مهم‌ترين ليپيدهاي غشاء سلول عبارتند از: فسفوليپيدها 50%، كلسترول 25%، گليكوليپيدها و ليپيدهاي مختلف ديگر، اسيدهاي چرب اشباع و اشباع نشده 25% .

1- اسيدهاي چرب: اسيدهاي چرب يا مستقل و يا در تركيب با ساير چربي‌ها هستند.

* اغلب اسيدهاي چرب 12 تا 20 كربن دارند، اما انواع 18 و 16 اتم كربنه از هم فراوان‌ترند به دو شكل اشباع شده و اشباع نشده وجود دارند.

Stopاشباع شده فاقد باندهاي دوگانه‌ست.

اسيد چرب اشباع مانند: اسيد پالمتيك و اسيد استئاريك، با 16 و 18 اتم كربن

اسيد چرب غيراشباع: اسيد لينولئيك:‌ با 18 اتم كربن و 2 پيوند دوگانه دارد.

اسيد اولئيك:‌  18اتم و 1پیوند دوگانه دارد.

آرشيدونيك اسيد: 20اتم كربن و 4 پيوند دوگانه دارد.

Stopاسيد لينو لنيك، اسيد لينو لئيك و اسيد آراشيدونيك چون در خود بدن ساخته نمي‌شود ليپيدهاي ضروري هستند.

2  -فسفوليپيدها:

فسفوليپيدها شامل:

1  -فسفوگلیسريد: گلیسرول+ دواسيد چرب+ اسيد فسفريك

2   -اسفنگوليپيد: اسفنگوزين+ اسيد چرب+ گروه فسفات

بخش اعظم فسفوليپيدهاي غشايي، قطبي هستند. مثل فسفاتيدل كولين، فسفاتيدل اتانول آمين مي‌باشند كه بخش‌هاي قطبي (آبدوست)آنها در قسمت بيروني و سيتوپلاسمي غشا و بخش‌هاي غيرقطبي (آبگريز) آنها در بين لايه‌هاي فسفوليپيد غشا قرار گرفته است كه اين ترتيب قرار گرفتن فسفوليپيد توسط پروتئين‌هاي واقع در غشا قطع مي‌شود.

* بخش فسفات قطبي است به بخش فسفات، الكل‌هاي مختلف مي‌تواند وصل شود و اتصال اين الكل‌ها باعث ايجاد فسفوليپيدهاي مختلف مي‌شود:

* اگر الكل اينوزيتول باشد، فسفوليپيد، فسفاتيدل اينوزيتول خواهد بود.

* اگر الكل كولين باشد، فسفوليپيد، فسفاتيدل كولين خواهد بود.

* اگر الكل سرين باشد، فسفوليپيد، فسفاتيدل سرين خواهد بود.

*اگر الكل اتانول آمين باشد، فسفوليپيد، فسفاتيدل اتانول آمين خواهد بود.

اسفنگوليپيد:

در ساختار اسفنگو ليپيدها، اسيد چرب وجود دارد و داراي دو دم هيدروكربني مي‌باشد چرا؟

به دليل اسفنگوزين خود نيز داراي يك زنجير هيدروكربني است و اسيد چرب نيز يك زنجير هيدروكربني دارد. در نتيجه اسفنگوليپيدها دو دم هيدروكربني دارند كه، يك دم متعلق به اسفنگوزين و يك دم متعلق به اسيد چرب مي‌باشد.

 Stop مهم‌ترين اسفنگو ليپيد، اسفنگو ميلين است.

3   -كلسترول

به طور معمول در غشا سلول‌هاي پستانداران وجود دارد. كلسترول در جهت عكس دماي محيط عمل مي‌كند و همچنين به عنوان يك مهاركننده جنبش فسفوليپيدهاي غشايي محسوب مي‌شود.

كلسترول‌ها جز استرول‌ها مي‌باشد. داراي 4 حلقه بنزن و يك سرقطبي است كه همان OH است و يك دم هيدروكربني ،اين تركيب مختص سلول‌هاي جانوري مي‌باشد.

قسمت سربسيار كوچك و آب دوست مي‌باشدكه از حلقه‌هاي استروئيد تشكيل شده است كه آبگريز مي‌باشند. تركيب كلسترول يك پيوند دوگانه دارد و داراي حركات كند مي‌باشد و مانند يك صفحه در بين فسفوليپيدهاي غشايي قرار گرفته است و به طور كل نقش مهاركنندگي حركات فسفوليپيدها را ايفا مي‌كند. مقدار كلسترول در لايه خارجي نسبت به لايه داخلي فسفوليپيد بيشتر است.

طرز استقرار كلسترول در بين فسفوليپيدها، طوري است كه سر در كنار سر فسفوليپيد و دم در كنار يا به موازات هيدروفوب قرار مي‌گيرد و ضمناً كلسترول‌ها داراي خاصيت دو گانه براي غشا هستند.

كلسترول در فضاهاي بين دو رشته اسيد چرب هر فسفوليپد قرار مي‌گيرد.

Stopهر چه اسيدهاي چرب اشباع نشده در غشا بيشتر باشد، سياليت غشا افزايش مي‌ِيابد. چسبندگي يا (ويسكوزيته) باعث مي‌شود بين فسفوليپيد غشا فاصله افتاده و اتصالات آنها سست و در نتيجه سياليت غشا بيشتر مي‌شود.

س: هنگامي كه مقدار كلسترل كاهش مي‌يابد، سياليت نيز كم مي‌شود و برعكس؟

ج: چون کلسترول‌ها بین فضای خالی دو اسید چرب هر فسفولیپید قرار می‌گیرد، با کاهش کلسترول سیالیت کم و ویسکوزیته افزایش می‌یابد. اما اگر کلسترول افزایش یابد کلسترول‌های فضای نام برده فوق در سایر بخش‌های غشا قرار گرفته و از فشرده شدن و کریستالی شدن، زنجیره‌های هیدروکربنی ترکیبات غشایی ممانعت به عمل می‌آید، سیالیت افزایش می‌ِیابد. از این دیدگاه کلسترول همانند اسیدهای چرب غیراشباع در افزایش غشا مؤثر است و به همین دلیل اصطلاح افزایش کلسترول و افزایش اسیدهای چرب غیراشباع برابر با افزایش سیالیت به کار گرفته می‌شود.

برای مشاوره اینجا بزنید