سرفصل های درس زیست شناسی دریا

نام بسته درسی : زیست شناسی دریا

——————————————————

فهرست:

اقيانوس شناسي

تاريخچه بيولوژي دريا

تقسيم بندي اقيانوس ها

تقسيم بندي  آب اقيانوس ها به صورت افقي

تقسيم بندي آب اقيانوس ها به صورت عمودي

اكوسيستم Ecosystem

طبقه بندي محيط درياها

تقسيم بندي بستر درياها از سطح تا عمق

سير انرژي در اكوسيستم

پراكنش موجودات در آب دريا

دياتومه ها

دينوفلاژله ها  

فيتوپلانكتون هاي كوچكتر

زئوپلانكتون ها

كوپه پودها

زئوپلانكتون هاي ديگر

مكانيسم هاي غوطه وري

اصول

كاهش اضافه وزن

تغييرات در سطح مقاومت

جابه جايي هاي آب

توليدات اوليه

فاكتورهاي موثر بر توليد

فاكتورهاي فيزيكي و شيميايي

نور

مواد مغذی

توربلانس وعمق بحراني 

شاخه هاي آبزيان دريايي

تقسيم بندي شاخه Chordata

منشأ تكاملي مهره داران

دوران هاي زمين شناسي

دوران مزوزوئيك

دوران سنوزوئيك(عصر پستانداران)

منشأ تكاملي ماهيان

فرم بدن در ماهيان

فلس

تعيين سن

باله

شعاع باله

رنگ در ماهيان

تغيير رنگ درماهيان

نحوه تغيير رنگ در زمان استرس يا شرايط مختلف در ماهيان

Bioluminescence

كاربرد هاي توليد نور در ماهيان

بافت پيوندي( همبند)

منافذ بدن

سيستم گوارشي

سازش هاي سيستم گوارشي در روش هاي مختلف تغذيه

دستگاه گوارش در دهان گردان

دستگاه گوارش در ماهيان غضروفي

غدد گوارشي در ماهيان غضروفي

دستگاه گوارش در ماهيان استخواني

دستگاه گردش خون

دستگاه گردش خون در دهان گردان

سيستم گردش خون در ماهيان غضروفي

سيستم گردش خون در ماهيان استخواني

دستگاه تنفس در ماهيان

تنفس در دهان گردان

تنفس در ماهيان غضروفي

تنفس در ماهيان استخواني

كيسه شنا

خزندگان

رده بندي در خزندگان

آزمون خودسنجی

منابع این بسته درسی

بخش هایی از بسته درسی بیولوژی دریا

اقيانوس شناسي

Oceanography

علم اقيانوس شناسي به مطالعه علمي درياها و اقيانوس ها از جنبه ها و ديدگاه هاي مختلف مي پردازد. اين علم در حال حاضر به چند شاخه اصلي تقسيم مي شود كه مهمترين آنها عبارتند از:

1-Geological.O.

اين شاخه به مطالعه ساختار بستر، نوع رسوبات و توپوگرافي بستر درياها و اقيانوس ها مي پردازد.

2- Chemical.O.

به بررسي درياها و اقيانوس ها از جنبه شيمي مي پردازد و تركيبات آلي و معدني موجود در درياها و بستر را بررسي مي كند.

3- Physical.O.

به جنبه هاي فيزيكي، امواج، ساختار آنها،‌ جريانات مختلف، وضعيت بادها، جزرومد و تأثيرات آن مي پردازد.

4- Biological.O.

در اين مبحث(اقيانوس شناسي زيستي) درياها و اقيانوس ها از جنبه هاي زيستي مورد مطالعه قرار مي گيرند. در حال حاضر افرادي كه روي مباحث زيستي دريا كار مي كنند، عمدتاً به دو گروه اصلي تقسيم مي شوند؛

1- Marine Biologists

2- Biological Oceanographers

هر دو روي موجود زنده(گياهي،‌جانوري) كار مي كنند. گروه اول عمدتاً در مناطق ساحلي يا منطقه بين جزرومدي كار مي كنند. در صورتي كه گروه دوم عمدتاً در مناطق دور از ساحل Off Shore كار مي كنند. در ايران به دليل كم بودن امكانات در گروه اول كار مي كنند.

تاريخچه بيولوژي دريا

شناخت دريا به زمان شناخت انسان از دريا بر مي گردد يعني به زماني كه انسان درياها و اقيانوس ها را ديد. يكي از مسائل اصلي كه باعث شد انسان جذب دريا شود اين بود كه انسان دريا را پر از موجودات قابل خوردن ديد. باستان شناسان توده هاي زيادي از استخوان هاي ماهي، استخوان هاي ساير موجودات آبزي و همچنين صدف انواعي از نرم تنان را در محل زندگي انسان هاي عصر حجر پيدا كردند. همچنين ابزار ابتدايي كه از استخوان ساخته شده بود در اين محل ها كشف شد،‌ به مرور زمان انسان آبزيان سودمند و مفيد را شناسايي كرد كه اين امر در اهرام مصر كاملاً مشهود است. اولين مطالعات علمي درياها، حدود 2000سال قبل از ميلاد در اطراف مديترانه، درياي سرخ، شرق اقيانوس هند انجام شده است. در همين زمان يونانيان باستان، اطلاعات بسيار كمي از آبزيان نزديك ساحل داشتند. سپس ارسطو دانشمند و فيلسوف يوناني در قرن چهار قبل از ميلاد اقدام به شناسايي علمي آبزيان نمود هرچند كه شناسايي هاي ارسطو اشكالات زيادي داشت ولي تا قرن ها اطلاعات وي مورد استفاده ساير محققين بود، در واقع ارسطو اولين بيولوژيست دريا بود. بعد از ارسطو اطلاعات موجود، در دوراني به نام دوران سياه ها Dark ages اطلاعات علمي دچار تحريف توسط افراد مختلف شد و تقريباً تحقيقات علمي در اين دوران متوقف گرديد. سپس در طول قرن هاي 10و9 ميلادي، Wiking ها اقدام به دريانوردي هايي كردند. عمده تحقيقات آنها در آتلانتيك شمالي بود. در همين دوران بازرگانان عرب در قسمت هايي از شرق آفريقا،‌ جنوب شرقي آسيا و هند كشتي راني مي كردند. و در اين دوران اطلاعاتي در مورد انواع باد، انواع جريانات دريايي و مسير آنها جهت فعاليت هاي بازرگاني با كشتي هاي بادباني به دست آوردند. در قرن 16، ماژلان براي اولين بار سفر به دور دنيا از طريق كشتي هاي بادباني را انجام داد و نتايج اين سفر باعث شد كه اطلاعات خوبي به نقشه هاي دريانوردي اضافه شود. سپس در قرن 18، James Cook ناخداي انگليسي اولين محققي بود كه مطابق با اطلاعات علمي امروز، مطالعه علمي درياها را انجام داد. وي در سه سفر طولاني، درياها را مطالعه كرد واولين اروپايي بود كه يخ هاي قطب جنوب را شناسايي كرد. سپس در اواخر قرن 19 Charles Darnin , با يك كشتي تحقيقاتي به نام كشتي Beagle به مدت 5 سال سفر دريايي به دور دنيا را انجام داد. در اين سفر اطلاعات خوبي از جزاير مرجاني به دست آورد. به كمك تورهاي خاصي كه ساخته بودند انواعي از پلانكتون ها را صيد كردند و همچنين گروه هاي زيادي از ساير آبزيان را جمع آوري كردند و به اطلاعات قبلي افزودند. در همين قرن محققي به نام Thompsom با حمايت مالي كشور انگلستان و به كمك يك كشتي تحقيقاتي به نام Challenger سفر تحقيقاتي را انجام داد.

اين سفر 5/3سال طول كشيد. نتايج سفر، 19 سال مورد بررسي قرار گرفت و در نهايت اطلاعات بدست آمده به صورت 50 جلد كتاب منتشر شد. در حال حاضر نيز به كمك جديدترين تجهيزات دريايي و با بهره گيري از اطلاعات ماهواره اي، تحقيقات دريايي بسيار پيشرفته و مدرني در سراسر دنيا در حال انجام است.

تقسيم بندي اقيانوس ها

به طور كلي اقيانوس ها و درياها 71% ‌از سطح كره زمين را مي پوشاند. حدود3/2  از خشكي هاي زمين در نيم كره شمالي هستند و حدود80% از نيم كره جنوبي را آب فرا گرفته است. در يك تقسيم بندي، اقيانوس ها را به چهار اقيانوس مختلف تقسيم مي كنند:

1- Pacific.O. (اقيانوس آرام)

2-Atlantic.O. (اقيانوس اطلس)

3- Indian.O.  (اقيانوس هند)

4- Arctic.O.   (اقيانوس قطب شمال)

آزمون خودسنجی :

• كدام يك از گروه هاي زير فاقد باله سينه اي مي باشند؟

الف) Cyclostomata

ب) Scorpaenidae

ج) Triglidae

د) Exocoetidae

پاسخ:

گزينه (الف). تعداد كمي از ماهي ها فاقد باله سينه اي مي باشند كه مي توان به Cyclostomata يا دهان گردان اشاره كرد. در برخي از ماهيان كف زي مثل Triglidae ، باله هاي سينه اي داراي شعاع هاي آزاد هستند كه از اين شعاع ها براي احساس محيط و يافتن بي مهرگان در رسوبات بستر استفاده مي كنند. در خانواده Exocoetidae يا پرنده ماهيان،‌اين باله ها بسيار بزرگ و پهن شده اند و امكان پروازي محدود در خارج از آب را به اين ماهيان مي دهند. در خانواده Scorpaenidae يا عقرب ماهيان از اين باله ها، عمدتاً براي نمايش و ترساندن دشمن استفاده مي شود.

برای مشاوره اینجا بزنید