سرفصل های درس فیزیولوژی و متابولیسم بذر

نام بسته درسی : فیزیولوژی و متابولیسم بذر

—————————————————————–

فهرست:

فصل اول : ساختار بذر

فصل دوم: پروتئين هاي بذر

فصل سوم : كربوهيدرات هاي بذر

فصل چهارم :لیپیدهای بذر

فصل پنجم:پسابش

فصل ششم:  فيزيولوژي جوانه زني در بذر

 بخش هایی از بسته درسی فیزیولوژی و متابولیسم بذر

بذر چيست ؟

از لحاظ گياهشناسي بذر تخمك رسيده اي است كه داراي يك جنين مي باشد و نتيجة تلقيح جنسي مي باشد . هر بذر شامل يك جنين بافت ذخيره اي و پوشش بيروني محافظ مي باشد. لايه پوششي مي تواند پوشش بذر يا قسمتي از پوشش ميوه ( پريكارب ) باشد . بافت ذخيره اي در دولپه ايها به شكل لپه و گاهي آندوسپرم ، در تك لپه ايها آندوسپرم نشاسته اي و در بازدانگان بافت گامتوفيت پلوئيد است.

بذرها و ميوه هاي گونه اي مختلف از لحاظ ظاهر ، اندازه ، شكل ، ساختار جنين و بافت ذخيره اي بسيار متفاوت هستند كه اين خصوصيات براي شناسايي آنها مفيد مي باشد.

قسمت هاي عمومي يك بذر

هر بذر از جنين ، بافت ذخيره اي و پوشش بيروني حفاظتي ايجاد شده است . جنين گياهي است كه از تركيب گامت نر و ماده در اثر لقاح ايجاد شده است . ساختار كلي آن شامل يك محور جنيني با نقاط رشد در هر انتها ، يكي براي ساقه و يكي براي ريشه ، يك يا چند لپه چسبيده به محور جنيني است . از تعداد لپه ها در جنين براي طبقه بندي گياهان استفاده مي شود كه بر اين اساس گياهان به دو گروه تك لپه اي و دو لپه اي تقسيم بندي شده اند. بافت ذخيره اي انرژي مورد نياز رشد جنين طي توسعة بذر را فراهم مي كند. بافت متداول ذخيره اي در نهاندانگان ، پريسپرم ، آندوسپرم و لپه ها و در بازدانگان آندوسپرم گامتوفيت ماده است .

 طبقه بندي بذرها

از بذور آندوسپرم دار ← آندوسپرم غالب به عنوان اندام ذخيره اي بذر است كه اين نوع بذور خود شامل انواع مختلف است . ← طبقه بندي بذور آندوسپرم دار بر اساس مورفولوِژي جنين :

A ← جنين ناقص ← جنين خيلي كوچك و توسعه نيافته است و ما در مواقع جوانه زني افزايش بيشتري پيدا مي كند . مثل خانوادة آلاله

B ← جنين خطي ← جنين نسبت به جنين ناقص بيشتر توسعه پيدا كرده و در مواقع جوانه زني بيشتر بزرگتر مي شود مثل خانوادة چتريان و سولاناسه

C ← جنين مينياتوري ← جنين بيشتر از نصف بذر را در برمي گيرد ← خانوادة گل ميمون

D ← جنين پيراموني ← جنين در ميان آندوسپرم يا بافت پريسپرم قرار گرفته است ← خانوادة علف هفت بند

2 – بذرهاي بدون آندوسپرم ← در اين بذرها جنين غالب است و طبقه بندي آنها بر اساس نوع پوشش بذر انجام مي شود.

A ← بذرهاي با پوشش سخت محدود كنندة ورود آب ، خانوادة فاباسه و شمعداني

B ← بذور با پوشش نازك داراي لايه موسيلاژي ← خانوادة براسيكا و كتان

C ← بذرهاي با پوشش بيروني چوبي و داراي لايه نيمه نفوذپذير ← خانوادة گل زرد اسپند

D ← بذرهاي با پوشش بيروني فيبري و لايه غشايي نسبتاً قابل نفوذ حاصل از بقاياي آندوسپرم ← خانوادة كاسني

3 – بذور طبقه بندي نشده

A ← جنين ناقص بدون ذخيرة غذايي مثال ← اركيده ها

B ← جنين مينياتوري واقع در پيرامون بذر ← خانوادة پواسه ( گراس ها )

C ← جنين مينياتوري كمكي احاطه شده به وسيله بافت گامتوفيت ← بازدانگان خصوصاً سوزني برگ ها

در بذور آندوسپرم دار جنين دولپه ايها در زمان رسيدگي يك سوم تا يك دوم اندازة بذر را تشكيل دهد. باقي ماندة حفره بذر ، بسته به گونه ، شامل مقادير زيادي آندوسپرم با پريسپرم است .

در آندوسپرم برخي از گونه هاي دولپه اي يك رشد سريع اوليه وجود دارد كه بافت پرسپرم موجود را تغذيه مي كند و به دنبال آن جنين با تقسيمات سلول در پيرامون لپه توسعه يافته و آندوسپرم را هضـم مي كنـد ، در اين بذرها آندوسپرم يا پريسپرم كاهش يافته ، باقيماندة آن در جنين و پوشش ها قرار دارد و لپه ها به عنوان اندام اصلي ذخيره اي عمل مي كنند.

تشكيل بذر

تشكيل بذر عمدتاً با دو فرايند گرده افشاني و تلقيح شروع مي شود. گرده افشاني به صورت انتقال گرده از يك گل منفرد ( خود گرده افشاني ) يا از گروه ساير گل ها ( دگر گرده افشاني ) صورت مي گيرد. لقاح به معني تركيب گامت هاي هاپلوئيد (n) نر، ماده در داخل كيسة جنيني است. دانه گرده به روشهاي گوناگوني مانند باد ، حشرات ، و در مواردي پستانداران بر روي كلاله منتقل مي شود . سپس در كلاله نفوذ كرده و با ورود لوله گرده به ميكروپيل ، هسته هاي زايشي را در داخل كيسة جنيني رها مي كند. در نهاندانگان آرايش معمول سلولها در كيسه جنيني بنام تيپ پلي گونيوم ناميده مي شود و در حدود دو سوم گياهان گلدار ديده مي شود.

اين نوع از كيـسة جنيـني داراي 8 هـسته اسـت كه در محـل هاي خاصي از كيسة جنيني قرار مي گيرند كه مرتبط با وظيفه خاص آنها در لقاح است .

اين سلولها يا در قسمت شالاز و يا در قسمت انتهاي ميكروپيلار كيسة جنيني قرار مي گيرند. يك سلول از هر انتها به هر طرف مركز كيسة جنيني مهاجرت كرده كه در آنجا سلول ها براي ايجاد يك سلول دو هسته اي كه بنام هسته قبلي ناميده مي شود با هم تركيب مي شوند سه هسته باقيمانده در انتهاي شالاز آنتي پودال ناميده مي شوند . هسته هايي كه توسط لوله گرده در داخل كيسة جنيني رها مي شوند يكي از آنها با سلول تخم زا تركيب شده و جنين را بوجود آورد كهn 2 است و ديگري با هسته هاي قبلي تركيب مي شود و آندوسپرم تريپلوئيد را تشكيل مي دهد. به اين فرايند لقاح مضاعف گفته مي شود.

برای مشاوره اینجا بزنید