برگ برنده‌ی بهار پیش‌خوانی موفق

برگ برنده‌ی بهار پیش‌خوانی موفق

پیش خوانی چیست؟
يکى از روش‌هاى موفق بهبود مطالعه و يادگيرى روش اس‌کيو ۴آر(SQ4R) ، از حروف اول کلمات زير تشکيل يافته است: review, recite, reflect, read, question, (scan) survey. در بعضى منابع (مثلاً وول فولک، ۱۹۹۵)، در مرحلهٔ نخست اين روش به جاى survey (خواندن اجمالي) يا scan (ديد زدن)، preview (پيش‌خواني) را مورد استفاده قرار داده‌اند که در اين صورت علامت اختصارى آن مى‌شود PQ4R (پى‌کيو ۴آر)).يا روش پس ختام است (توماس Thomas و رابينسون Robinson – سال ۱۹۷۹). اس‌کيو ۴آر از حروف اول شش مرحلهٔ آن تشکيل يافته است:

پیشخوانی
اگر مى‌خواهيد مطالب کتابى را ياد بگيريد، نخست تمام آن کتاب را يک بار از رو بخوانيد تا يک برداشت کلى از موضوع‌ها و قسمت‌هاى مهم آن کسب نمائيد. اين خواندن اجمالى يا پيش‌خوانى مى‌تواند شما را در يک سازمان‌دهى به مطالب، مثلاً ايجاد نوعى ساخت سلسله مراتبى براى آنها، کمک نمايد. مطالبى که لازم است در پيش‌خوانى فصل‌هاى يک کتاب مورد توجه قرار گيرند عبارتند از مقدمه يا توضيحات مقدماتي، هدف‌ها، تيترهاى اصلى و فرعي، خلاصه، و جملات مقدماتى يا جملات موضوعى پاراگراف‌ها. وول فولک (۱۹۹۳) در رابطه با اثربخشى پيش‌خوانى گفته است همه اقدامات فوق به فعال شدن طرحواره‌هاى يادگيرنده کمک مى‌کنند. بنابراين، يادگيرنده خواهد توانست متن فصل موردنظر را که بعد از پيش‌خوانى به‌طور کامل مطالعه مى‌کند تفسير نمايد و به ‌ياد بسپارد.
پیش‌خوانی موفق
در فصل تابستان و پاییز، برنامه‌ی راهبردی چهارچوب دقیقی از میزان پیش‌خوانیِ مطالب ارائه کرده و با چهارچوب دقیق دیگری این مطالب را سنجش و بازیابی می‌کند. حجم پیش‌خوانی شما از درس‌های انتخابی‌تان نیمی از مطالب سال تحصیلی و تقریباً میزان تدریس‌شده تا پایان نیم‌سال اول را در برمی‌گیرد. این میزان برای انجام موفق پیش‌خوانی تابستانی انتخاب شده است. اگر این حجم به کل کتاب درسی ارتقا پیدا می‌کرد، شاید فرصت محدود تابستان جواب‌گوی مطالعه‌ی دقیق این حجم از مطالب نمی‌شد و هدف بخش نگاه به آینده بدون دسترسی باقی می‌ماند ولی حجم محدودتری مانند نیم‌سال اول مطالب، بهترین انگیزه را برای انجام پیش‌خوانی موفق ایجاد می‌کند.
این چهارچوب دقیق برای سنجش و بازیابی، مربوط به ویژگی پوششی بودن آزمون‌هاست که با ایجاد فرصت تکرار مطالب در آزمون بعد، سطح یادگیری مطالب را عمیق‌تر می‌کند؛ ویژگی مثبتی که مکمل حجم استاندارد پیش‌خوانی در تابستان است. به کمک این دو ویژگی، نیروی پتانسیل لازم برای انجام یک پیش‌خوانی اصولی در دوره‌ی تابستان فراهم می‌شود. باید دید که راندمان عملکرد شما در تبدیل این انرژی پتانسیل به انرژی جنبشی چگونه است.
مراحل انجام پیش‌خوانی موفق چیز جداگانه‌ای از مراحل انجام مطالعه‌ی موفق نیست. پیش‌خوانی، همان مطالعه‌ی اصولی است که صرفاً به لحاظ زمانی، جلوتر از زمان مقرر صورت می‌گیرد و البته هدف این فعالیت پیشرو، افزایش توان بهره‌وری مطالعاتی است. پیش‌خوانی‌تان را از مرحله‌ی ادراک خوب، به کمک بررسی خط به خط مطالب آغاز کنید. مطالب مطالعه‌شده در این مرحله را با حل تمرینات تشریحی و تستی مناسب به محدوده‌ی تثبیت و تسلط بر مطالب نزدیک کنید. برای انجام بازیابی بهتر باید زمان مناسبی را هم برای مرور مطالب در نظر بگیرید تا چرخه‌ی پیش‌خوانی به طور موفق شکل بگیرد.
اگر فرایند کنکور را به شکل یک فرمول شیمیایی و دور‌ه‌ی تابستان را یک ماده‌ی تعیین‌کننده در این فرمول در نظر بگیریم، پیش‌خوانی موفق چیزی مانند هسته‌ی اتم‌های تشکیل‌دهنده‌ی این ماده‌ی تعیین‌کننده است. مسیر این مثال را یک بار به صورت برگشت از هسته‌ی اتم به فرمول شیمیایی مرور کنید . پیش‌خوانی در عین ساده بودن، بسیار مهم و تأثیرگذار است.
خواندن
در اين مرحله، مطلب يا موضوع را بخوانيد، به هنگام مطالعه سعى کنيد سؤال‌هائى را که مطرح کرده‌ايد جواب دهيد. توجه خود را به انديشه‌هاى اصلي، جزئيات مؤيد انديشه‌هاى اصلي، ساير اطلاعاتى که به هدف‌هاى خواندن شما مربوط‌ هستند معطوف سازيد. در صورت لزوم، سرعت خواندن خود را متناسب با سهولت و پيچيدگى متن تغيير دهيد.
تفکر
سعى کنيد با تفکر دربارهٔ مطالبى که مى‌خوانيد آنها را بفهميد و به آنها معنى بدهيد. براى اين منظور مى‌توانيد کارهاى زير را انجام دهيد:

– آنچه را که مى‌خوانيد با مطالبى که از قبل ياد گرفته‌ايد ربط دهيد.

– نکات فرعى را به مطالب اصلى پيوند دهيد.

– بکوشيد تا تناقضات موجود را حل نمائيد.

– با استفاده از اطلاعاتى که مى‌خوانيد مسائل طرح شده را جواب دهيد. (اسلاوين، ۱۹۹۱، ص۱۷۴)

مهم‌ترين اصل زيربناى تفکر در جريان مطالعه بسط معنائى است. يکى از راهبرهاى مهم به ‌يادسپارى بسط و گسترش مطالب است. ما به ‌کمک بسط معنائى به‌ مطالبى که مى‌خوانيم شاخ و برگ مى‌دهيم و بدين وسيله آنها را معنى‌دار مى‌سازيم و لذا بهتر به‌ خاطر مى‌سپاريم.
مرور کردن
وقتى که خواندن تمام کتاب يا کل مطلب را به‌پايان رسانديد، آن را مرور يا بازبينى کنيد. بهترين راه مرور کردن اين است که بکوشيد تا، بدون مراجعه به‌ متن، سؤال‌هاى مهم را جواب دهيد. قسمت‌هائى را که نتوانستيد به سؤال‌هاى آنها جواب دهيد دوباره بخوانيد. دوباره خواندن نوعى مرور کردن است. اما اين کار براى همهٔ کتاب ضرورى نيست، سعى در جواب دادن به سؤال‌هاى اساسى بهترين راه مرور کردن است. راهبردِ از حفظ گفتن را براى فصل‌هاى کتاب و راهبردِ مرور کردن را براى کل کتاب به‌کار بنديد.

با توجه به توضيحات بالا، روش اس‌کيو‌۴‌آر يا روش پس‌ختام بر سه اصل مهم بهسازى حافظه، يعنى سازمان‌دهي، بسط معنائي، و تمرين بازيابى استوار است. دلايل عمدهٔ موفقيت اين روش‌ و روش‌هاى مطالعهٔ مشابه با آن همين اصول نظرى هستند.

پژوهش‌هاى مختلفى انجام گرفته‌اند که نشان مى‌دهند روش پس‌ختام در افزايش پيشرفت تحصيلى و بالا بردن کيفيت يادگيرى دانش‌آموزان و دانشجويان مؤثر است. از جمله کامکار (۱۳۷۶) نشان داده است که دانشجويان قوى دانشگاه بيشتر از دانشجويان ضعيف از اجزاء روش پس‌ختام سود مى‌برند. در پژوهش او دانشجويان قوى کسانى بودند که ميانگين نمرات دانشگاهى آنان ۱۶ يا بالاتر و دانشجويان ضعيف کسانى تعريف شدند که ميانگين درسى آنان کمتر از ۱۳ بود.

اندرسون (Anderson – سال ۱۹۹۰) چند دليل براى اثربخشى روش اس‌‌کيو‌۴‌آر آورده است. نخست اينکه، رعايت مراتب اين روش دانش‌آموزان و دانشجويان را از سازمان‌بندى مطالبى که مى‌خوانند بيشتر آگاه مى‌سازد.. وول فولک (۱۹۹۵) در اين‌باره گفته است بارها شاهد بوده‌ايم که وقتى از خواندن عنوان‌هاى يک مطلب غفلت مى‌کنيم اشاره‌ها و سرنخ‌هائى که ما را در يافتن سازمان آن مطلب هدايت مى‌کنند نيز از دست مى‌روند. دوم اينکه، رعايت اين مراحل يادگيرنده را وا مى‌دارد تا، به‌جاى يادگيرى همهٔ اطلاعات در يک نشست، آنها را به‌صورت بخش به ‌بخش ياد بگيرد.

برای مشاوره اینجا بزنید